Tímarit Máls og menningar - 01.05.1947, Blaðsíða 83

MINNINGABÆKUR OG ÞJOÐLEG FRÆÐI
73
sem útgáfu á eiginhandarriti höfundar, því að allur almenningur
hlýtur aö fá þá hugmynd að hér sé um útgáfu frumrits að ræða,
þangað til farið er að lesa innganginn.
1 innganginum gerir útgefandi nokkra grein fyrir skoðunum sín-
um á útgáfustarfsemi yfirleitt og kveður þar upp harðan dóm um
textaútgáfur með nákvæmum handritasamanburði. Það er óþarfi
að eyða mörgum orðum að því að hrekja þessa villukenningu sem
alltaf skýtur upp kollinum öðru hvoru. Sannleikurinn er sá að fátt
er þarflegra í útgáfustarfsemi en öruggar textaútgáfur, en margir
gera sér ekki ljóst að þær hafa annan tilgang en útgáfur sem ætlað-
ar eru til lestrar almenningi, meðal annars þann að vera traust
undirstaða hinna síðarnefndu. Að miða meðferð texta við það „hver
textinn í heild sinni sé skynsamlegastur“, eins og útgefandi kemst
að orði, er valt, því að það er að minnsta kosti undir skynsemi út-
gefanda komið hver árangurinn verður, og ef engin rannsókn á
skyldleika handrita er á undan gengin, er meira en hætt við að
niðurstöðurnar verði tilviljunarkenndar og ótraustar.
Um útgáfuna er það auk þess að segja, að ekki verður alls stað-
ar séð hvort vikið er frá handritinu, þó að útgefandi haldi því fram
í inngangi. Breytinga á lesháttum handritsins er ekki alltaf getið í
skýringunum; stundum eru viðbætur við texta handritsins settar
í hornklofa, stundum ekki. Sá sem vill vita nánar um leshætti þess
handrits sem hér er gefið út verður því enn að hafa útgáfu Sigfúsar
Blöndals við höndina, ef hann á ekki þess kost að bera saman við
handritið sjálft, því að í útgáfu Sigfúsar er tekinn helzti orðamunur
úr þessu handriti, þó að annað handrit sé þar lagt til grundvallar.
Ollum þessum missmíðum sem hér hefur verið lýst hefði mátt kom-
ast hjá án verulegrar fyrirhafnar, aðeins með svolítið meiri vand-
virkni, og manni finnst að jafndýr og áferðarfalleg útgáfa þessa
sígilda rits hefði átt það skilið.
Rit Eiríks jrá Brúnum hafa lengi verið harla fágæt og munu allt
of fáum kunn, að minnsta kosti yngri kynslóðinni. Það er því hið
þarfasta verk að gefa þau út í einni heild. Ferðasögur Eiríks eiga
ekki sinn líka í íslenzkum bókmenntum og varla í heimsbókmennt-
unum. Lýsingar hans á því sem fyrir augun bar í Kaupmannahöfn
á fyrstu utanlandsferð hans sýna okkur greinilegar en langar bolla-