Tímarit Máls og menningar - 01.05.1948, Side 22

12
TÍMARIT MÁLS OG MENNINGAK
úr vistinni. Verkamenn sendu stjórninni mótmælaskjal, þar sem
þeir lýstu því yfir, að þá vantaði ekki viljann til að vinna, en þeir
vildu vinna eitthvað, er til þjóðþrifa horfði. Stjórnin svaraði því
til, að hún mundi loka þjóðvinnustöðvunum með valdi, ef á þyrfti
að halda.
Hinn 23. júní tóku verkamenn Parísar að reisa götuvígi í öllum
verkamannahverfum. Þegar þessi tíðindi spurðust fékk Lamartine
félaga sína í stjórninni til að leggja niður völd og fá þau í hendur
hermálaráðherranum Cavaignac, frönskum herforingja, er lengi
hafði gegnt herþjónustu í Afríku. Júníbardagarnir urðu blóðugri
og mannskæðari en dæmi voru til í hinni klassísku borg götuvígj-
anna. Lýðurinn hafði nokkur vopn, en Cavaignac hafði gert allar
ráðstafanir til að sigra uppþotsmenn. Enginn hinna kunnu leiðtoga
verkalýðsins hafði tekið forustu í þessari uppreisn. Þeir voru flestir
flúnir eða í fangelsi. Lýðurinn var forustulaus, en barðist af mikill
liugprýði í þrjá daga gegn ofurefli liðs, sem dregið hafði verið sam-
an til Parísar. Þegar bardögunum lauk, lágu um 10 þúsundir manna
særðir og fallnir í valnum, en fleiri liðsforingjar féllu í franska
hernum en í nokkurri stórorustu Napóleons I. Yfir götuvígjunum
blakti þríliti fáninn og rauði fáninn hlið við hlið. Á fánana voru
skrifuð einkunnarorðin, sem hljómað liöfðu í febrúar: Skipulagn-
úig vinnunnar! Réttur til vinnu! Her stjórnarinnar ruddist inn í
verkamannahverfin í nafni siðmenningarinnar og eignarréttarins.
Þar blöstu við augum hans vígorð uppreisnarmannanna krotuð á
húsveggina: Virðið eignarréttinn! Dauði yjir þjófana! Svo mikla
furðu vöktu þessi orð meðal sjónarvotta, er voru fjandsamlegir
uppreisnarmönnum, að þeir gátu ekki stillt sig um að segja síðar
frá þeim.
En borgarastéttin letraði á húsveggi Parísar vae victis — vei hin-
um sigruðu! Hefnd hennar var blandin óhemjuskap og ískaldri
íhygli. Fangar voru skotnir án þess að taldir væru, þúsundir upp-
reisnarinanna voru sendir í útlegð eða dæmdir í þrælkunarvinnu.
Verkamenn urðu að tendra Ijós í gluggum sínum til að fagna eigin
ósigri og niðurlægingu. Og hinar líknsömu hertogaynjur og yfir-
stéttarkonur, sem gengið höfðu til gustukaverka í febrúar, óku nú í
skrautlegum vögnum í júnísól um sundurtættar götur fátækrahverf-