Tímarit Máls og menningar - 01.05.1948, Síða 27

FYRIR HUNDRAÐ ÁRUM
17
hennar og meginreglur voru lostnar banasári. í byltingum sínum
hafði borgarastéttin boðað jafnrétti fyrir lögunum, jafnan rétt allra
til pólitískrar starfsemi. Þessar jafnréttishugsjónir borgarastéttar-
innar voru í fyllsta samræmi við það þjóðfélag, er hún hafði skap-
að, þar sem frjálsir menn, jafnir að rétti, skiptast á vörum, og
verkamaðurinn selur vinnuafl sitt svo sem hverja aðra vöru, jafn-
frjáls að nafninu til auðmanninum sem kaupir hana. En furðuleg-
ustu viðskiptateppur heftu og trufluðu frjáls vöruskipti hins borg-
aralega þjóðfélags, og veruleikinn fór hörðum höndum um hinn
pólitíska hugmyndaheim borgarastéttarinnar. Hinar himinbornu
jafnréttishugmyndir hennar urðu að stálsoðnum vopnum í hendi
verkalýðs og alþýðu, og vopnunum var mundað að hjarta borgara-
stéttarinnar — eignarrétti hennar. í skelfingu hrópaði hún upp yfir
sig: Frelsi, hvert leiðir þú mig? I augum horgarastéttarinnar urðu
hinar þokkafullu frelsisdísir, er gætt höfðu vöggu hennar, að leið-
um og ljótum nornum. Og hún sór af sér í skyndi pólitísk harna-
brek sín og bernskusyndir. Febrúarbyltingin táknar fyrstu straum-
hvörfin í pólitískri þróun borgarastéttarinnar, er hún hleypur frá
sínum eigin frelsishugmyndum og leitar athvarfs í einræðii. '. Fyrir
þá sök varð hyltingaárið 1848 örlagaár hins borgaralega þjóð-
félags.
II
Marzbyltingin á Þfzkalandi
7.
Hver sá, sem hefur blaðað lítillega í sögu vestrænna þjóða, getur
ekki komizt hjá að taka eftir því, hve mjög skiptir í tvö horn um
þróun Frakklands og söguleg örlög Þýzkalands, nágrannans handan
Rínarfljóts. Leið Frakklands lá frá sundrungu lénsveldisins yfir í
sameinað konungsveldi með styrka miðstjórn. Þýzkaland gekk öf-
uga leið: frá pólitískri einingu keisaraveldis miðaldanna yfir í smá-
ríkjasundrung, sem að lokurn stappaði næst pólitísku brjálæði. En
alla stund orkaði Frakkland mjög á pólitíska þróun hins þýzka ríkis.
2