Tímarit Máls og menningar - 01.05.1948, Side 29

FYRIR HUNDRAÐ ÁRUM
19
hætti. Hin suðurþýzku ríki voru svo háð frönskum áhrifum, að þau
gáfu flest þegnum sínum stjórnarskrár í líkingu við hina frönsku
stjórnarskrá Bourbona frá 1814, og þar urðu því kröfurnar hávær-
astar urn Jjingbundna stjórn og sameiningu Þýzkalands.
Það er eitt sérstæðasta einkenni hinnar þýzku þjóðfrelsishreyfing-
ar á árunum 1820—1840, hve hún er akademísk, bundin háskólun-
um sterkum böndum. Hinn ríki háskólablær þýzku þjóðfrelsishreyf-
ingarinnar stafar af ])ví, að sú þjóðfélagsstétt, sem staðið hefði
næst að berjast fyrir pólitísku frelsi og Jjjóðlegri sameiningu, borg-
arastéttin, var enn ekki farin að sparka af sér reifunum. Hún hafði
hvergi nærri náð því atvinnulega valdi, sem borgarastéttir Frakk-
land og Englands höfðu aflað sér. Á fyrra hluta 19. aldar markaði
smáborgarastéttin allt Jrjóðfélagsh'f í iðnaði og verzlun, svo sem ljóst
verður af atvinnuskiptingu þýzku þjóðarinnar á þessum árum. Iðn-
aðarmeistarar með 1 eða 2 sveina í brauði sínu eru algengastir, og
sama máli gegnir um kaupmannastéttina. Úti á landsbyggðinni
drottnuðu aðalbornir stórjarðeigendur í flestum héruðum austan
Elbu yfir mállausri hjörð smábænda og sveitaverkamanna, og at-
vinnuháttum þessara stétta var svo þröngur stakkur skorinn, að
efnaleg nauðsyn rak þær ekki til að krefjast þjóðlegrar sameining-
ar né pólitískra mannréttinda. Þó var þetta óðum að breytast, eink-
um í Rínarbyggðum, þar sem prússnesk stórborgarastétt rís upp
um miðbik aldarinnar. Fram að 1840 eru því háskólarnir miðstöðv-
ar Jjjóðfrelsishreyfingarinnar. Stúdentarnir mynda með sér alþjóð-
arsamtök, Burschenschaften, sem sameina innan vébanda sinna stúd-
enta úr öllum þýzkum landshlutum. I þessum nýju stúdentafélögum
þroskaðist þýzk ])jóðernisvitund. Menn gengu í kristilegum germ-
öíiskum klæðum og báru svarta, rauða og gula fánaliti, að hætti
sjálfboðaliðanna 1813, sungu þjóðleg kvæði og drukku full föður-
landsins. Þjóðfrelsishreyfing þessi var oft og tíðum ekki annað en
venjuleg stúdentaærsl, sem í hæsta lagi röskuðu svefnró þýzkra
broddborgara. En þau voru þó nóg til þess, að Metternich, kanslari
Austurríkis, fékk þýzka þjóðhöfðingja til að ganga að hinum svo-
kölluðu Karlsbadsamþykktum 1819. Samkvæint þeim voru stúd-
entafélögin bönnuð, eftirlitsmenn voru skipaðir við alla háskóla til
að njósna um atferli og hugsanir stúdenta og prófessora, en hlöð