Tímarit Máls og menningar - 01.05.1949, Blaðsíða 4

66
TÍMARIT MÁLS; OG MENNINGAR
uði Þórbergs yfir því að þrátt fy.rir svartnættið í Miðevrópu sé frelsi
mannsins tryggt í heiirtinum og af staðfestri trú hans á framtíð sós-
íalismans. Enn síðar, þegar Bandaríkin vildu læsa klónum um íslenzkt
land, hóf Þórbergur ein sín kröftugustu mótmæli hér í Tímaritinu, og
viðvörun til þjóðarinnar, bæði gegn Keflavíkursamningnum og nú
síðast gegn Atlantshafssáttmálanum. Ef þjóðin hefði lilýtt rödd Þór-
bergs Þórðarsonar og samherja hans í rithöfundahópi gengi hún nú
ekki öðru sinni með þrældómshlekki um fætur og brennimark betlar-
ans á enni.
En Þórbergur hefur verið fleira en baráttumaður. Hann hefur fram-
ar öllu þráð sannleik og vizku, lagt leið sína víða og tekið á sig marg-
víslega króka í leit að lífsspekinni sem hann mun telja eftirsóknar-
verðasta allra hluta. Hann hefur kynnt sér kenningar guðspekinga,
spiritista, æft yoga, boðað alheimstunguna esperantó, og haft með öllu
þessu efni á að trúa á drauga. Hann er einn bezti listamaður sinnar
samtíðar á frásögn, mál og stíl. Hann er „skemmtanamaður þjóðarinn-
ar“, eins og Hallbjörn kemst að orði, einn af mestu húmoristum eða
spaugurum sem Islendingar hafa átt, og gerir mest gys að sjálfum sér,
óg nýtur sín þessi hæfileiki hans ríkulegast í sjálfsævisögu hans, ís-
lenzkum aðli og Ofvitanum. Þórbergur er þannig mjög samsettur per-
sónuleiki og einstakur, í eðli sínu bæði gamall og nýr, líkt og þúsundir
vetra hafi ofið taugar hans. Hann hefur ekki losað sig við miðald-
irnar, en þó er eins og persóna hans flytji boð innan úr nýrri framtíð
og skíni þaðan bjartir geislar í verkum hans. En mest er um vert að
hafa kynnzt Þórbergi sjálfum, setið við fætur meistarans og hlustað á
heillandi frásögn hans, jafnvel draugasögur; allt dregur menn að sér:
hið hreina hjartaþel hans, andlegt fjör, hinn bjarti svipur og hið hlýja
glaða viðmót. Vil ég að lokum flytja Þórbergi þakkir allra frjálshuga
íslendinga og vonast til hann eigi enn um langan árafjölda eftir að
vera æskuheitur prédikari og vandlætari sinnar treggáfuðu þjóðar og
að lífga hennar döpru daga.
Hallbjörn Halldórsson, prentari, sem þekkir Þórberg flestum betur,
ritar grein um hann í þetta hefti Tímaritsins. Að tilefni afmælisins
hefur Helgafell gefið út nýja útgáfu af Bréfi til Láru, og ritar Sigurð-
ur Nordal þar eftirmála.
Kr. E. A.