Tímarit Máls og menningar - 01.05.1949, Blaðsíða 28

90
TÍMARIT MÁLS OG MENNINGAR
mann á refilstigu, sem ekki aðhyllist sagnfræðilega raunrýni, empír-
isma. RaunsæisaSferSin í frásögninni narrar menn til aS halda aS
söguefniS sé raunverulegt eSa jafnvel sagnfræSilegt, og úr þessum
„skilníngi“ fornsögunnar er til orSinn sá sérkennilegi skóli fræSimanna
sem framá þennan dag hafa fjallaS um fornsögurnar einsog meira eSa
minna rétttrúaSir guSfræSíngar um biflíuna, taliS þær nokkurskonar
helga sagnfræSi en aSeins dálítiS gallaSa og ónákvæma, meS afsakan-
legum smáskekkjum frá höfundarins hendi og þó nokkrum „fölsunum“
vondra manna hér og hvar.
Eg gat þess áSan hvernig viS sæum víSa í fornsögunum örla á þeirri
risaþjóS sem bygSi fjöll Noregs og klettastrendur, og síSan fluttist meS
landnámsmönnum til íslands. í hinni iniklu ummyndun fornrar þjóS-
sögu til skáldskapar sem hjá okkur verSur á ritöld er þessi dulþjóS þó
víSa orSin mensk á svipinn, jafnvel orSin aS mönnum meS því svip-
móti sem var hugsjón þrettándu aldar, persónum sem eru hafnar uppí
hæSir hetjuskáldskaparins.
í Grettis sögu er haldiS til haga forntrú á alskonar dulþjóS: risakyn
og blendínga svo sem feSginin Hallmund og dóttur hans og fylgjara
þeirra, Þóri í Þórisdal og dætur hans; drauginn Glám; þau bárSar-
dalsflögS tröllkonu og jötun, — en yfir þetta samkvæmi gnæfir sú
vættur fjallstinda, árgilja, einstiga, hella, eySihólma, fjallvega, jökla
og heiSa, sem orSiS hefur aS manni eSa réttara sagt þrettándualdar-
hetju í Gretti sjálfum, og til sannindamerkis um menskuna vandlega
skeyttur inní ætt Onundar tréfótar og síSan allra íslenskra höfSíngja og
norrænna konúnga sem til næst meS góSu móti, látinn fæSast í miSju
héraSi húnvesku, í miSjum straumi sannanlegra viSburSa, viSskifta-
maSur persóna sem eiga óyggjandi rétt á sagnfræSilegum veruleik.
3. Aldur Grettis.
Hversu gamall er Grettir? Mér vitanlega hafa fræSimenn ekki taliS
þaS rannsóknarefni, því miSur. Eitt liggur þó í augutn uppi, þjóSsögu-
efni er Grettir eldri sjálfri Grettis sögu, þó fyrir hinu séu varla líkur,
og aungvar sönnur, aS hann geti rakiS beinan þjóSsögulegan uppruna
sinn nokkuS aS ráSi aftur fyrir miSja tólftu öld. ÞaS er óhugsandi aS
saga hafi getaS orSiS til á elleftu öld sem geri helstu menn landsins þá-
lifandi og auk þess noregskonúngana Ólaf Haraldsson og Harald Sig-