Tímarit Máls og menningar - 01.05.1949, Blaðsíða 54

116
TÍMARIT MÁLS OG MENNINGAR
mönnum að komast af með minni híbýlakost og verkfærastofn í Dráng-
ey heldur en t. d. á fátækum kotbæ. Vatnsból hefur laungum verið á
eynni þó nú sé aftekið í bili, annað gæti reynst erfiðara, og það er
gretluhöfundi fullljóst, og þetta er öflun eldsneytis. Fjörur eru svo
litlar við eyna að reki verður ekki nema af tilviljun, að minsta kosti
hefur mér ekki tekist að spyrja uppi skagfirðíng sem hafi séð þar
rekadrumb, þó má gera ráð fyrir því sem fræðilegum hugsanleik að
kefli' geti skolað á land, en hinu er bágt að trúa að eldur mundi ekki
gánga út oftar á þrem árum í eynni en gretluhöfundur vill vera láta.
Ljós er hér bundið eldsneyti, því náttúrlega feiti til Ijósmetis, hvort
heldur af fé, fugli eða fiski, verður að bræða við eld svo úr verði lýsi
eða tólkur. Eg sé þess aungvan kost að hægt sé að hafa eld né ljós í
Drángey vetrarlángt nema eyarskeggjar hafi nokkurnveginn regluleg
og tálmunarlaus viðskifti við héraðsmenn. Ofrjálsir menn í Drángey
mundu éta hrátt og frosið og sitja í myrkri og kulda vetrarlángt. Þúng-
bærri öllum öðrum þreingíngum þeirra yrðu þó hinir sálrænu erfið-
leikar vistarinnar, lángsemin, þegar öllu hinu ytra mótlæti gerði inn.
Við slíka deyfð held ég mönnum væri ekki líft. Eg mundi vilja ráð-
leggja þeim lærifeðrum sem halda að Gretla sé sagnfræðirit, og öðrum
sem finst ekkert sjálfsagðara en Grettir hafi átt heima í Drángey, að
flytja framí eyna og setjast í „grettiskofa“ líkan þeim sem fróðir menn
þykjast hafa fundið þar, sitja þó ekki þrjú ár, heldur svosem vikutíma
í skammdeginu, bátlausir, eldlausir og ljósmetislausir í veðragarra, við
ekki annan kost en frosið hráæti af því tagi sem ætla má að þeir Grettir
hafi orðið að leggja sér til munns, ef slíkt gæti orðið til að hressa við
raunskyn þessara spekínga.
Ég fæ ekki betur séð en alt sem sagan segir um för Grettis til Dráng-
eyar og dvöl hans þar, svo og af atburðunum kríngum fall hans, sé
altof augljóslega af heimi skáldskapar og æfintýris til að geta orðið rök
fyrir tilveru útilegumanna. Sérhvert atriði Drángeyarþáttar er bersýni-
lega þannig sniðið að sem best fari í listrænni heild. Munnmæli og
þjóðtrú um Gretti í Drángey gætu eins vel hafa komist á gáng eftir að
sagan var skrifuð einsog áður — á sama hátt og Hamlet hefur orðið
þjóðsagnapersóna Helsíngjaeyrar, og eignast þar sinn grettiskofa, gröf
Hamlets, eftir að leikrit Shakespears varð frægt. Eins vel, segi ég, því
við getum illa skorið úr því, enda eingin gögn eldri en sjálf bókin um