Tímarit Máls og menningar - 01.05.1949, Blaðsíða 116
178
TÍMARIT MÁLS OG MENNINGAR
af „ómsælunnar trega“, verði þessum
Egilsniðja klessumálverkið að góðu.
„En allt í einu“ er komið úr „ómsæl-
unnar trega“ að „sálar minnar snögga
viðbragði" í ópi (skræk?), sem endur-
sveiflast fallega frá hörpunni. Er það
víst, að fagurkerinn Símon Dalaskáld
hefði kært sig um að beita orðinu „fal-
lega“ á þessum stað?
Eftir þetta sýnist liöfuðstökk Anon-
ymuss í þýðingarbyrjun varla eins fárán-
legt og áður en við skildum, að allt verð-
ur að vera stæll. Nú getum við kært okk-
ur kollótta um það, hvort söngmærin
hans er kölluð til að syngja (= leika
strengjaspil?) eða hún á ekkert að
syngja og einhver önnur að sjá um
strengleikinn (eða er strengjaspil hljóð-
færi?), — eða hvort hún er fædd í loft-
inu eða aðflutt í loftinu. Ljóst er, að
ekki er hún beðin að byrja og andvarpa,
heldur ávarpar skáldið hinn dauða hlut
samlíkingarinnar, sveigðan inn að vegg,
hinn óttalega leyndardóm.
„Mörike hefur verið vont skáld,“ seg-
ir einhver, „og hann keyrði kvæði sín
í fjötra rímsins, svo að ekki er hægt að
þýða náttúrlega.“ Engin afsökun er
slíkt, þó að satt væri. En sannara er, að
Mörike þykir gott skáld og sjaldan er
málfar eins óskýrt í fjötrum rímsins og
það verður þarna hjá Anonymusi. Og
þýzk orðskipun Mörikes á það erindi
eitt inn í íslenzkt mál að gera þýðandann
hlægilegan.
Næst er að líta á einhverja sænsku-
þýðing til samanburðar. Sænska er
þeim mun léttari, að hún freistar ekki
Anonymuss til að láta hugsun standa á
höfði, snúa henni í höfuðstökk eins og
eólshörpunni. Tökum kvæði eftir Karin
Boye, Bæn til sólarinnar.
Þýðingaraðferðin er hin sama sem á
öllum öðrum þýðingum Anonymuss, þar
sem ég hef átt kost á að bera saman við
frumtexta. Orðin eru þýdd nákvæmlega
í þeirri röð, sem þau standa í frumtext-
anum og yfirleitt með þeirri merking,
sem orðabækur leggja manni fyrsta upp
í hendur. Þetta er skólaþýðing, versio,
og þrælbundin af heilögum ásetningi
nákvæmninnar, en fyrirfram dæmd til
að missa af anda hvers þess kvæðis, sem
lifir innra lífi sínu bak við orðin. Þetta
finnst mér átakanlegt í glímu A. við
Karin Boye eins og víðar, en rúm er
ekki til að útlista það. Nákvæmnin
verður að fávitaskap, þegar á hana og
orðabókina er treyst. Karin segir um
sköpun mannsins:
Manniskan drog du / frán en jordfast
sten med blinda blickar / till en vandr-
ande, vajande vaxt____
Mér virðist það þýða: Ur jarðföstum
steini með blint augnaráð framleiddirðu
mann, jurtina, sem reikar um og blakt-
ir ... En Anonymus þýðir: Manninn
togaðir þú / frá jarðföstum steini með
sjónlausu bliki / til reikandi blaktandi
vaxtar ...
Smekkur Anonymuss lýsir sér í orðinu
togaðir, sænskuþekkingin í seinasta orð-
inu, sem hann heldur, að þýði vöxt, en
ekki jurt, og íslenzkuþekkingin í sjón-
lausu bliki, þar sem hann ætlar bliki að
þýða augnatillit, kannski ásta-„blikk“.
Furðar nokkum eftir þessa athugun,
þótt A. beri ekki gæfu til að þýða stór-
virki, t. d. eftir skáld eins og Eliot, þó
að hann hafi þar skárri þekking og ugg-
laust bezta vilja?
Aðeins eitt kvæði enn, ef ekki þrýtur
þolinmæði lesenda, og það er eftir þýzka
ljóðsnillinginn Rainer Maria Rilke:
Wie der Abendwind.
Þýðingin, Sem þá kvöldgola ..., ber