Tímarit Máls og menningar - 01.05.1949, Blaðsíða 129

/BRÉF TIL MÁLS OG MENNINGAR
191
varp sitt, Tímaritið. Þessi raust hefur áður sýnt það, að hún er sterk, en aldrei
er meiri nauðsyn sterkrar raddar en nú.
Þetta gerir Mál og menning mest og bezt með því að fylgja eftir sigri sínum
í menningarbaráttunni. Því tókst virkilega að vekja þjóðina. Nú er verkefnið aS
halda þjóðinni vakandi menningarlega, því að vakandi þjóð, þótt hún sé jafnvel
sú minnsta í lieimi, er erfiðara að hlunnfara en sofandi. Vettvangurinn hlýtur
fyrst og fremst að vera Tímaritið. Þess vegna langar mig enn, þótt ég sé orðinn
óhæfilega langorður, að fara sérstaklega nokkrum orðum um Tímaritið, eins og
ég myndi telja, að það leysti verkefni sitt betur af hendi en nú er.
Tímaritið þarf umfram allt að koma oftar út. Jafnvel þótt árgangurinn yrði
ekki miklum mun stærri en nú er að blaðsíðutali, væri betra að fá fleiri hefti en
minni. Bezt væri vitaskuld, ef það gæti verið stærra — miklu stærra. Sennilega
þýðir ekki að tala um mánaðarrit, en það þyrfti a. m. k. að koma út annan hvern
mánuS, 6 hefti á ári, og umfram allt þyrfti það að koma reglulega út, reka á
dyr þennan óskaplega óvana íslenzkra tímarita, sem aldrei koma út reglulega.
Mér er ómögulegt að trúa því, að þetta síðasta væri ekki hægt, ef allir kraftar
væru settir til.
Með þessu tvennu, tíðari og reglubundnari útkomu, væri skapaður grundvöllur
til þess, að Tímaritið gæti látið miklu meira til sín taka en áður, jafnvel fyrstu
árin. Á þennan hátt gæti það og þyrfti að taka til meðferðar þau mál, sem efst
eru á baugi í menningarpólitísku lífi þjóðarinnar á hverjum tíma.
Menningargagnrýni á íslandi er og hefur verið alltof mikið í molum, dagblöðin
eru það lítil, að stjórnmálaþrefið tekur mest af rúmi þeirra, enda mörg tæpast
haldgóðir leiðbeinendur í menningarmálum hvort eð væri. Menningargagnrýni
okkar hefur hingað til einskorðazt að verulegu leyti við bókmenntir, en í mörgum
öðrum greinum er hennar full þörf. Þó hefur ekki einu sinni bókmenntagagnrýni
tímaritanna komið að fullum notum vegna óreglulegrar og of fátíðrar útkomu
þeirra. Það er nauðsynlegt — eða a. m. k. æskilegast — að fá hana sem fyrst
eftir útkomu bókanna, á þann hátt verður almenningi mest stoð í henni. Bók-
menntunum þarf vitaskuld að ætla mikið rúm í Tímaritinu. Þá þyrfti einnig að
birta gagnrýni og yfirlitsgreinar um tón- og málaralist.
Og eitt er enn, sem ekki er það þýðingarminnsta: Kvikmyndir hafa hingaðtil
verið slík hornreka hjá íslenzkri gagnrýni, að engu líkist, og má nú við svo
búið alls ekki lengur standa. Kvikmyndalistin er kannski öllum öðrum fremur list
vorra tíma, og á bíóin sækir bæjafólk ódýrustu og flestu skemmtanir sínar. En
vegna þess, að tekizt hefur að binda mikinn iðnað við þessa listagrein, hafa
gróðamöguleikar reynzt meiri í henni en nokkurri annarri, og hún því verið dregin
meira niður í svaðið en allar hinar til samans. Af þessum sökum er kannski
hvergi meiri þörf ákveðinnar og vandaðrar gagnrýni — og uppfræðslu — en í
þessari listagrein. Ef Tímarit Máls og menningar gæti komið út reglulega annan
Iivern mánuð, mætti það ekki með neinu móti láta undir höfuð leggjast að fá
trausta menn til að gefa greinargott yfirlit yfir og umsagnir um þær kvikmyndir,
sem á ferðinni eru á hverjum tíma; slátra miskunnarlaust ruslinu og skýrgreina