Alþýðublaðið - 26.07.1924, Blaðsíða 1

»924
Laugardagktn 26» júlí.
173 töíubíað.
imí síisiejlí.
Stjórnarskfftfn í Noregt.
Frá Kristjaníu er símað: Tvei-
tðn stórþlngsforseti vftr á fimtu-
daginn kaiiaður á konungsfund
af tilefnl fráfarar Bsrge-stjórnar-
innar. Eftir háiíííma vlðræðu við
konung var Mowlncker kvaddur
H þess að mynda stjóra. Verður
hann forsætis- og utanríkisráð-
herra, Paul Berg hæstaréttarlög-
maður verður dómsmálaráðherra,
Flve stórþingsmaður landbúnað-
arráðherra, Holmböe stórþings-
maður, sem kunnur er af kjöt-
tollsmálinu, fjármálaráðherra, Me-
ling útgerðarmaður verzlunar-
málaráðherra og Tveiten kirkju-
málaráðherra.
Abyrgð Frakka hafnað.
Herriot hefir kqmið fram með
• tiiiögu þess efnis, að Frakkar
ábyrgist endurgreiðslu á láni þvi,
sém Þjóðverjar eiga að fá, eí
sérstakar samþyktir verða gerðar,
er heimila elnstökum þjóðum 'or-
réttindi -• gagnvart Þýzkafandi.
Lánveitendur hafa hatnað þessu
boði algeriega. Þykir þetta vera
óbein vantraustsyfirlýslng á fjár-
hag Frakka.
Bækur og rít.
Nokkrar* sögulegar at-
huganú* um helztu hljóð-
breytingar 0. fl. i islenzku, ,
einkum i' miðaldarmálinu
(1300—1600),eftir Jóhannes
L. L. Jóhannsson. Bóka-
verzlun Sigfúsar Eymunds-
sonar. Reykjavik 1924. Fé
v lagsprentsmið jan. 152 bls. 8vo.
Elglnlega er þetta saga ís-
lenzkunnar um miðafdirnar þrjár,
það timabit, seta að ýmsu leytl
©r jafnvel merkilegast í sögn
tungu vórrar, bví að þá gerð-
ust merkilegar breytingar, sem
hingað til hafa v©rið lítt rana-
sakaðár. Beygingafræðina fer
þetta rit þó nær ekkert út f,
heSdur aðallega hljóðtræðina.
Reyndar ræðir bókin um tals-
vert meira sn miðöldina eina,
því að höf. fer vfða bæði aftur
f fornmáiið og fram í nýmálið
og brýtúr til aergjar hiklaust
og sjálfstætt ýmsár eldri sko'ð-
anir annara múifræðinga, bæði
innlendra og útíandra, Þarna eru
athuguð íjöídainörg atriði, sem
höf. virðast hafa verið skýrð
ranglega eða hafa verið mis-
skilin; mun hann þar margt
segja, er að gsgni megi verða
fyrir þessi vísindi, þótt eigi sé við
að búast, að atllr verði honum
sammála um alt, sízt fyrst f
stað, enda er sumt torvelt við-
fangs, og því eru skiftar skoð-
anirnar. £n hof'. færir hvarvetna
fram skýr rök fyrir máli sfnu,
og um alla bókina er tekinn
fjöldi dæma málinu til sonnunar.
Mesta nýjungiu í 'þessu riti ér
þó bað. áð f bví er f fyrsta
sinni reynt að sýna eigi að eins
hvenær, heldur jafnvel fremur
hvar málbreytingamar hafi
byrjað, og kemst hðf. þá að
þeirrl niðurstöða, að þær hafi
langfltestar byrjað norðanlands,
og eignar það áhdfum frá Hóla-
biskupunum norsku og klerka-
fjöldanum, er þeim fylgdl úr
Noregi. Á meðal nýjunganna f
þessu riti má t. d. benda á mjög
efthtektarverða kenningu nm Ið
og Id í fornmáSina 'og þá eigi
síður um hljóðgfidi e í ritam frá
fornöld og mlðold. £nn fremur
er grainto um x næsfa eftirtekt-
arverð 0. fl, Þá eru og langir
kaflar um h'jó lávöl og hljóð-
þunga í niáiinu ð fornu og nýju.
Af fylgigreinum aðairitsins má
benda á kaflan - um hf jóðkerfia
og einkum k&Hann um þáð,
hvernig bari að samræma í út-
gáfum stafsetning miðaldarrita,
sem tll þessa hefir verið öli á
reiki. KSflam f ritinu er eigi
raðað eftir neinni ragíu, og er
það þvi eiginlega safa málsögu-
legra ritgerða um miðaldir máls-
ins, og þyrfti nú að koma rit y
um máls5guna nýafdlrnar (iéoo
—1900), svo að yfirlit væri tll
yfir alla sögu málsins. Rétt er.
að geta þess, að þótt sögu máis-
ins sé skift f þrent f ritlnu, við-
urkennir höf., sem rétt er, að -
málið sé ein heiid frá upphafi,
en ekki tvö mál, annað forntog
hitt nýtt, svo sem ýmsir hafa
vlljað láta vera. Ilér er ekki
rúm til að ræða meira um ritið,
þótt vert værl, en víst er um
það, að allir, sem við íslenzk og
jafnvel germönsk fræði fást sér
til * gagns eða skemtunar, ís-
lenzkir og erlendir, þuría að fá
sér bókina, og þeir munu ekki
hafa skaða aí þvf.
Ek.
„Pokakonto" „danska Mogga".
Eins og menn mana laag
>danski Moggi< þvi um kosn-
ingarnar í haust, að Landsverzl-
unin hefði f bókum sinum svo
nefnda >pokakontO€, sem á væri
tærður kosningakostnaður og
annað þess háttar. Sannast þar
hið fernkveðna: >Margur heldúr
mann af sér<. Forstj. Landsv.
stefndi blaðinu fyrir álygar þess-
a'. Nýlega er dómur faliinn í mál-
inu; voru ummælin dsemd dauð og
ómerk og ^danski Moggic til að
greiða sekt og málskostnað.
Sennilega færir hann þáð ástaa
jPokakonto*. »
Ott íær hundur ábitinn
illa' sundur rifinn bjór.
Honam væri nær að birta
htathataskrána.