Tímarit Máls og menningar - 01.12.1957, Side 8

J ONAS ARNASON
Ef börn væm að leika sér ...
Rœða jlutt á jundi hernámsandstœðinga í Gamla bíói 8. desember 1957
Fyrir nokkrum árum sá ég frétta-
kvikmynd frá einni þessara til-
rauna sem þeir eru svo oft að gera
með kjarnorkusprengjur þarna vestur
í eyðimörkum Nevada. Þeir voru að
athuga hvaða áhrif sprengingin
mundi hafa á manneskjur sem kynnu
að vera staddar í nánd við hana. I
mílu fjarlægð frá þeim stað þar sem
sprengjan átti að springa, höfðu þeir
komið fyrir brúðum á svolitlum leik-
velli. Þessar brúður voru á stærð við
lítil börn með skær og glaðleg augu
og spékoppa í kinnum. Ahorfendum
var sagt að þær væru gerðar úr efni
sem bregðast mundi við miklum hita
mjög á svipaðan hátt og hold rnanna.
Eg man sérstaklega eftir tveim gló-
kollum, dreng og telpu, sem sátu hlið
við hlið í sandkassa með litla skóflu-
spaða í höndunum, eins og þau væru
að byggja sér hús úr sandinum. Síðan
sprakk sprengjan. Á eftir var manni
sýnt í sandkassann. Þá höfðu börnin
tvö að mestu grafizt í sandinn, en
inaður sá þó höfuð þeirra. Ljósa hár-
ið var horfið, og það höfðu sviðnað
af þeim andlitin.
Niðurstaða rannsóknarinnar var
sem sé þessi: Ef kjarnorkusprengju
af þessari tilteknu stærð yrði varpað,
t. d. yfir New York, eða London, eða
Moskvu, og lítil börn væru að leika
sér í mílu fjarlægð frá þeim stað þar
sem sprengjan spryngi, þá mundu
sviðna af þeim andlitin. Þó gæti hugs-
azt að röðin kæmi að einhverjum öðr-
um stöðum fyrr en þeim sem ég nú
nefndi, til dæmis einhverri þýðingar-
mikilli herstöð, til dæmis Keflavíkur-
flugvelli; niðurstaðan yrði þó enn hin
sama: ef lítil börn væru að leika sér
í mílu fjarlægð frá þeim stað þar sem
sprengjan spryngi, til dæmis á hinum
ágæta leikvelli í Njarðvík, þá mundu
sviðna af þeim andlitin. Og það mætti
færa dæmið ennþá nær, ef einhver
hefði enn ekki látið sér skiljast hvað
það táknar. Við gætum til dæmis
hugsað okkur að slíkri sprengju vrði
varpað á Reykjavíkurhöfn, og börn
væru að leik í sandkassa hér suður á
198