Tímarit Máls og menningar - 01.12.1957, Síða 68

TÍMARIT MÁLS OG MENNINGAR
list nokkurs annars lands á síðustu
fjórum áratugum.
Við þurfum ekki að roðna, þegar
við lítum framan í vestræna meinfýs-
unga. Tilraunir þeirra til að hrinda
til hliðar í tilverunni sovézkum bók-
menntum, og í rauninni allri sovézkri
menningu, eru beinlínis fávíslegar.
Þeir vestrænir menntamenn sem nú
finna til áhyggju innra með sér,
þekkja mjög vel framlag okkar til
heimsmenningarinnar. Þeir mundu
ef til vill segja að þeir vildu sjá enn
stærra framlag. Við vildum það líka.
Við erum engan veginn fjöðrum
fengnir af árangri okkar. Þegar
sovézk kennslukona skrifar að okkur
skorti góðar bækur, þá eru orð henn-
ar ekki ástæðulaus. Hún hefur fullan
rétt til að segja það, — hún, en ekki
gagnrýnandinn í Figaro Littéraire.
Við getum litið hreyknir yfir far-
inn veg, en við viljum horfa fram.
Að sitja við skrifborð sitt er erfiðara
og sælla en hlusta á afmælisóskir. í
dag heyrum við of oft ógrundaðar
ásakanir, en við megum ekki nema
staðar við það, heldur halda áfram
rólegir. En við verðum að hugleiða
alvarlega hvað það er sem stundum
hindrar framfarir okkar.
Bókmenntir og uppeldi
ítalski rithöfundurinn Carlo Levi
sagði að þegar hann hefði verið bú-
inn áð líta kringum sig í hótelher-
bergi sínu í Moskvu, með vösum á
hillunum, bréfapressu úr bronsi á
borðinu og gamaldags húsgögnum,
hefði sér fundizt hann vera horfinn
aftur til Piedmont bernsku sinnar.
Þegar ég var á Genfarfundinum síð-
astliðið ár og á þingi menningarfé-
lags Evrópu (European Cultural
Society) í Feneyjum fyrir skömmu,
fannst mér líka ég vera kominn til
Moskvu æskudaga minna.
I Genf og Feneyjum töluðu há-
menntaðir menn og konur um mikil-
vægi menningar, um Joyce, um exist-
ensíalisma og hlutarlausa (abstrakt)
málaralist. Hvorki Genfarbúar né
Feneyingar sýndu neinn áhuga á
þessum umræðum. Bændurnir á Suð-
ur-ítaliu sem Carlo Levi hefur lýst
svo vel, hafa ekki lesið bækur hans.
Þegar ég kom til Alabama og Missis-
sippi fyrir tíu árum og talaði þar
við menntamenn, lækna, lögfræðinga,
verkfræðinga, komst ég að raun um
að þeir könnuðust ekki einu sinni við
fræga bandaríska rithöfunda sem
hafa ritað um lífið í suðurríkjunum,
— Steinbeck, Caldwell, Faulkner.
Ég man mætavel eftir Moskvu í
upphafi þessarar aldar. Félagar í Fé-
lagi frjálsrar fagurfræði (Krúzjok
svobodnoj estetikí) voru vanir að
ræða um ljóðlist Mallarmés, dulrænt
stjórnleysi og mannfræði. Konurnar
töluðu um Psjybysjevskí og hrifust
af bréfspjaldaútgáfum á verkum
Böcklins eða Stucks. Ég eyddi
258