Tímarit Máls og menningar - 01.12.1957, Page 77

ÞORF GREINARGERÐ
um fram í dómum um verk sem þegar
hafa verið birt. Fyrir um það bil ára-
tug ræddum við í rithöfundasam-
bandinu um sögu Símonovs, Reyk
föðurlandsins. Allir viðstaddir höf-
undar hrósuðu sögunni. Fáum dög-
um síðar birti tímaritið Kúltúra í
zjísn (Menning og líf) grein, þar sem
ráðizt var á söguna og Fedín og
Ehrenburg fyrir að láta sér hana vel
líka.
Vorið 1954 voru miklar umræður
í rithöfundasambandinu um Árstíð-
irnar eftir Panovu, sem nær allir
hrósuðu. Nokkrum mánuðum síðar
flutti eitt helzta blaðið grein þar sem
allt öðrum augum var litið á málið.
Fyrir ekki löngu ræddu rithöfund-
ar um verk allmargra ungra rithöf-
unda og skálda. Allir töluðu um verð-
leika ritanna sem um var rætt. Þá tók
allt í einu að koma út runa af grein-
um sem aðeins ræddu hinar nei-
kvæðu hliðar þessarar eða hinnar
hókar eða kvæðis. Það voru engar
raunverulega almennar umræður,
ekki fremur en verið hafði um Reyk
föðurlandsins né Árstíðirnar. Að
mínu áliti á að tala um bækur og bera
saman mismunandi skoðanir, fremur
en það sé stjórnarvaldanna að ákveða
hvort þær séu góðar eða ekki.
Nákvæmlega sama má sjá á öðrum
sviðum. Allt í einu gaus upp barátta
gegn impressjónisma. Ég segi „allt í
einu“, því að impressjónismi er hluti
af listasögu heimsins. Málverk im-
pressjónista eru í hverju listasafni,
líka okkar eigin. Deilur um impres-
sjónisma hefðu verið skiljanlegar
fyrir níutíu árum, þegar Zola var að
verja þessa nýju stefnu fyrir árásum
þeirra sem aðhylltust hinar klassisku
stefnur. í dag getur enginn talað í al-
vöru um að apa eftir impressj ónisma
og enginn getur heldur neitað því að
listamenn geti eitthvað af impressjón-
istum lært. Þessar deilur á listamenn
sem töluðu vel um málverk frönsku
nítjándu aldar meistaranna líktust
fremur reiðihrópum kennara en frjó-
um umræðum um merkilegt sögulegt
fyrirbæri. Sovetskaja kúltúra (Sov-
ézk menning) gekk svo langt að tala
um aðdáendur impressjónisma í
þeim tóni sem venjulega er aðeins
viðhafður við götustráka.
Forysta flokksins
Sumir áhangendur kreddutrúar
munu nú ef til vill spyrja hvort ég af-
neiti forystu flokksins í bókmenntum.
Ég geri það ekki, en ég neita að við-
urkenna vélrænan og einfaldaðan
skilning á miklum hugmyndum. Hug-
takið „félagsleg köllun“ til dæmis er
látið merkja sérstaklega köllun út-
gefanda eða ritstjórnar sögu eða
kvæðis. En það að vera trúr félags-
legri köllun sinni er ekki sama og
skrifa eitthvað um A eftir fyrirskipun
útgefandans B. Það er sama og taka
þátt í lífi og áhugamálum fólks, svara
267