Tímarit Máls og menningar - 01.12.1957, Blaðsíða 87

B O K I N
INNGONGUHLIÐ IIEIMSINS
þakka, minntist kynna af löngu liðn-
um skáldum, sem höfðu meira gildi
fyrir mig en mörg vinakynni og
kvenna, minntist ástarnótta með bók-
um, er maður neitaði sér unaðssæll
um svefn eins og á öðrum amorsnótt-
um. Og því meir sem ég hugsaði um
það, því betur skildi ég, að andlegur
heimur vor er gerður af milljónum
mónaða einstakra hughrifa, og eiga
fæst þeirra rót sína að rekja til þess,
er hver og einn hefur sjálfur séð og
reynt — allt hitt, meginefnið saman-
ofið, eigum vér að þakka bókum,
lestri, geymd, lærdómi.
Það var undursamlegt að hugleiða
þetta allt. Löngu gleymdar unaðs-
stundir, sem bækur höfðu veitt mér,
rifjuðust aftur upp, minntu mig hver
á aðra, alveg eins og þegar ég reyndi
að telja stjörnurnar á flauelsbláum
himninum og var alltaf að finna nýjar
og nýjar, sem rugluðu mig í talning-
unni, þannig uppgötvaði ég, er ég
skyggndist djúpt í hvolf míns innra
sjónarsviðs, að einnig sá stjörnuhim-
inn vor er alsettur óteljandi mörgum
skærum ljósblossum og að vér eigum,
vegna hæfileikans til að njóta hins
andlega, annan heim, sein hverfist
kringum oss og einnig er fylltur duld-
um hnattasöng. Aldrei liafði ég verið
eins nákominn bókum og á þessari
stundu, er ég hafði enga þeirra handa
á milli og hugsaði aðeins um þær með
samsafnaðri þakklátssemi opinnar
sálar. Fyrir þetta litla atvik í sam-
bandi við ólæsa manninn, þennan
andlega vanaða vesaling, sem þrátt
fyrir sama sköpulag og vort megnaði
ekki sökum þessarar vöntunar að
lyfta sér ástríkur og skapandi í hinn
æðri heim, skynjaði ég allan töfra-
mátt bókarinnar, sem daglega er
hverjum upplýstum manni opinn al-
heimur.
En sá, sem einu sinni skynjar þann-
ig gildi hins ritaða, prentaða orðs,
hinnar andlegu orðgeymdar í öllu
sínu ómælanlega víðfeðmi, hvort
heldur út frá einstakri bók eða út frá
tilurð bóka yfirleitt, hann brosir vor-
kunnsamur að því vonleysi, sem á
vorum dögum hefur gripið svo
marga, jafnvel vitiborna menn. Þeir
óttast, að tími bókarinnar sé liðinn.
nú hafi tæknin orðið, grammófónn-
inn, kvikmyndin, útvarpið byrji nú
þegar að ýta bókinni til hliðar sem
nákvæmari og þægilegri miðlar orðs-
ins og hugsunarinnar og brátt muni
menningarsögulegu hlutverki hennar
lokið. En hversu þröngt séð, hversu
skammt hugsað! Því að hvar hefur
tæknin nokkru sinni undursamlegu til
leiðar komið, er bæri af eða aðeins
jafnaðist á við hið þúsund ára gamla
undur bókarinnar! Ekkert sprengi-
efni hefur efnafræðin uppgötvað, sem
hefur víðtækari og ægimáttugri verk-
an, enga járnbenta steinsteypu barið
saman, er um varanleik beri af þess-
um litla prentpappírsböggli. Ennþá
hefur enginn rafljósgjafi borið slíka
277