Tímarit Máls og menningar - 01.09.1960, Page 90

TÍMARIT MÁLS OG MENNINGAR
Við sigruðum víðátlur vatna, úthafa
og þurrlendis
(Kírillof)
Hinn hópurinn var fútúristar eða
kommfútar (kommúnistískir fútúrist-
ar) einsog þeir vildu gjarnan kalla
sig eftir 1917. Þeir tóku byltingunni
með fögnuði einsog áður er sagt,
enda álitu þeir þjóðfélagsbyltingu
bolsévika algera bliðstæðu við þá
byltingu, sem þeir höfðu sjálfir gert í
bókmenntum með formtilraunum sín-
um og orðasmíð. Það má með rétti
halda því fram, að afstaða þeirra til
byltingarinnar hafi verið hálf formal-
istísk, ef svo mætti að orði komast.
Mikið ber á því í skrifum þeirra, að
þeir liugsa meir um þá stórkostlegu
staðreynd að nú er bylting orðin og
búið að hafa endaskipti á öllum við-
urkenndum bugmyndum, en þeir
reyni af raunsæi að gera sér grein
fyrir því, hvaða breytingum byltingin
valdi á högum alþýðu, hver sé þýðing
hennar í þróun sögunnar. Ilugmyndir
þeirra um framtíðina eru einatt fjar-
stæðukenndar. Khlébnikof talar um
frelsun húsdýra, um fæðuvötn, um
fullkomna frelsun tungunnar: tölur
komi fyrir orð, fyrsta atkvæði orðs-
ins undiroki hin o. s. frv. Fútúristar
áttu það sameiginlegt með Oreiga-
menningarsinnum að þeir vörpuðu
list fortíðarinnar fyrir borð, en um
annað voru þessir hópar ólíkir.
Fútúristar voru mjög konkretir,
dýrkuðu staðreyndina, og þeir höfðu,
einsog áður segir, sérstaka afstöðu til
tungunnar.
Þetta var andrúmsloftið sem Maja-
kovskí hrærðist í fyrstu ár Sovétanna.
Aðrir komu að vísu við sögu, en í
þessum tveim hópum voru margir
einlægustu stuðningsmenn skáldsins
og áköfustu andstæðingar.
Þess má geta, að menningarfröm-
uðir holsévíka höfðu nokkra tor-
tryggni á þessum hópum báðum. Þar
hefur einkum komið til ofsaleg for-
dæming beggja á list fortíðarinnar.
Menntamenn bolsévíka höfðu alizt
upp við raunsæjan skáldskap 19. ald-
ar, og gátu ómögulega sætt sig við
það, að Púsjkín og Tolstoj væri fleygt
út í yztu myrkur formálalaust. Þar að
auki voru ýmsar formtilraunir þeim
ekki að skapi, og þá einkum vegna
þess að báðir ofangreindir hópar
gerðu tilkall til þess að vera nokkurs-
konar opinber ríkislist. Hinn fjöl-
menntaði hæfileikamaður Lúnatsjar-
skí var þá þjóðfulltrúi menningar-
mála og vann mikið og gott starf,
bæði með útbreiðslu klassískrar list-
ar og bókmennta meðal alþýðu og
stuðningi við unga tilraunamenn
einsog Majakovskí og leikhúsmann-
inn Meyerhold. En því miður höfðu
ekki allir nógu víðari sjóndeildar-
hring til að sameina svo ólíka hluti.
Majakovskí telur sig fútúrista bylt-
ingarárið. Hann tekur þátt i ýmsum
samtökum, sem þeir voru við riðnir,
situr í ritstjórn tímarita, heldur ræð-
328