Tímarit Máls og menningar - 01.05.1961, Blaðsíða 42

TÍMARIT MÁLS OG MENNINGAR
hvor með sínum hætti. Annar var
kuomintangliðsforinginn Sjang Kæ-
sjek, er kenndi herstjórnarlist; hinn
var Sjá En-læ, er sá um hina pólitísku
þjálfun.
Þjóðfrelsishreyfingin fékk nú aftur
svo góðan byr undir vængi, að lepp-
stjórnin í Peking sá þann kost vænst-
an að efna til ráðstefnu til að athuga
möguleika á friðsamlegri sameiningu
landsins. Sun Jat-sen samþykkti að
taka þátt í ráðstefnunni, og á leiðinni
til Peking var honum hvarvetna ákaft
fagnað af almenningi. En þegar til
Peking kom varð ljóst að valdhafarn-
ir þar höfðu síður en svo hug á því að
verða við kröfum hans um lýðræðis-
legt þjóðþing er færi með æðsta vald
sameinaðs Kínaveldis. Til allrar
óhamingju veiktist hann skömmu eftir
komuna þangað og þar andaðist hann
12. marz 1925 úr banvænum lifrar-
sjúkdómi.
Síðasta verk hins mikilhæfa hug-
sjóna- og byltingarmanns var að
semja „erfðaskrá“ sína, tileinkaða
Kuomintangflokknum, þar sem
flokksmenn eru hvattir til að fylgja
ótrauðir þeirri stefnu sem hann hafði
markað, og umfram allt að knýja
fram stofnun þjóðþings er öll kín-
verska þjóðin gæti valið fulltrúa til.
Auk þess lét hann eftir sig bréf, stílað
til miðstjórnar Kommúnistaflokks
Ráðstjórnarríkjanna, þar sem segir
orðrétt:
„Kæru félagar.
Sein ég ligg hér, þjáður af banvæn-
um sjúkdómi, verður mér hugsað til
yðar, og um framtíð flokks míns og
lands.
Þér eruð leiðtogar frjálsra sam-
bandslýðvelda — þeirrar arfleifðar
sem hinn ódauðlegi Lenin ánafnaði
kúguðum þjóðum heims. Með tilstyrk
þeirrar arfleifðar munu fórnardýr
heimsvaldastefnunnar óhj ákvæmilega
öðlast frelsi undan þeim alþjóðlegu
stjórnarháttum er standa fótum í
aldagömlu þrælahaldi, styrjöldum og
rangsleitni.
Ég læt eftir mig flokk, sem mun, ef
von mín rætist, eiga náið samstarf við
yður um það sögulega hlutverk, að
frelsa Kína og aðrar arðrændar þjóð-
ir úr klóm heimsvaldasinna. Orlögin
hafa hagað svo til, að ég verð að
ganga frá hálfnuðu verki og fá það í
hendur þeim, sem verða arftakar mín-
ir í krafti tryggðar sinnar við kenn-
ingar og stefnumið flokksins.
Þessvegna brýni ég fyrir Kuomin-
tang að halda áfram starfi í anda
hinnar þjóðlegu byltingarhreyfingar,
svo að Kína, sem nú er orðið að hálf-
nýlendu, megi öðlast frelsi.
Með þetta verkefni í huga hef ég
lagt svo fyrir flokk minn, að hann eigi
að halda sem nánustu sambandi við
yður. Ég treysti því einlæglega, að
þér munuð veita okkur stuðning yðar
framvegis sem hingaðtil.
Um leið og ég kveð yður, kæru fé-
lagar, vil ég láta í Ijós þá von mína, að
120