Tímarit Máls og menningar - 01.09.1965, Page 81

nœgi það „ekki til að skýra hina
miklu fátækt sögunnar á staðanöfn-
um í Rangárþingi samanborið við ör-
nefnafj ölda Austfirðingafj órðungs.“
„Og má þá heita,“ segir Barði, „að
skýring liggi fyrir hendi: Njáluhöf-
undur hefur haft yfirgripsmeiri kynni
af staðháttum austanlands en í Rang-
árþingi.“ Sérstaklega náin kynni höf-
undar af Austfjörðum telur Barði ó-
tvírætt benda til þess, að höfundur sé
úr Múlaþingi, því að „þangað lágu
leiðir fæstra annarra en Austfirð-
inga.“ Auk þessa tilfærir Barði eitt
dæmi um áttatáknanir við Lagarfljót,
sem veiti „vitneskju um það, að móð-
urmál sitt hafi Njáluhöfundur lært í
Múlaþingi.“
Af öðrum kynnum af staðþekkingu
Nj áluhöfundar ræður Barði það, að
hann sé allvel kunnur í Skaftafells-
þingum og öllu meira en gera mætti
ráð fyrir út frá því einu, að hann
hafi farið þar um á leið sinni til al-
þingis. Barði vitnar í ummæli Einars
Ólafs Sveinssonar, þar sem hann
bendir á þrjú dæmi um staðháttu,
sem Njáluhöfundur lýsir af sérstak-
lega náinni þekkingu. Einn þeirra
staða er Kringlumýri upp af Álfta-
veri. Barði tekur það fram, að þótt
söguritarinn virðist vera nákunnugur
staðháttum við Kringlumýri, þá gefi
það engar sérstakar líkur fyrir því,
að hann hafi dvalið þar í sveit. Og
hann vitnar enn í orð doktors Einars,
þar sem hann segir: „Vel mætti vera,
Staðhœfing gegn staShœfingu
að hann hefði þekkt Kringlumýri af
því, að þar hefur vegur legið um. Ef
farin er sú leið austur yfir, var lítill
krókur til klaustursins í Þykkvabæ.“
En svo var háttað, þegar Þorvarður
Þórarinsson sótti alþing sem höfð-
ingi Austfirðinga, að ábóti í Þykkva-
bæjarklaustri var föðurbróðir hans,
Brandur Jónsson, síðar biskup á Hól-
um.
Um staðþekkingu höfundar í Rang-
árþingi skiptir alveg sérstöku máli.
Þar skiptast á sérstök nákvæmni og
miklar gloppur. Barði vekur sérstaka
athygli á því, að jafnframt því að öll
staðþekking er nákvæmust í nágrenni
Keldna og við Rangá eystri, þá er
eins og allar leiðir séu sveigðar að
þeim slóðum. Hann vitnar í ummæli
doktors Kálunds, sem benti á það,
„að svo sé að sjá, sem leiðir Gunnars
á Hlíðarenda liggi upp með Rangá
eystri og yfir vöðin í nágrenni við
Keldur, hvort heldur er að ræða um
ferðir um norðanverða Rangárvöllu
eða suðvesturhluta héraðsins.“ Barði
gefur þá skýringu, að höfundur láti
þá Hlíðarendamenn ferðast á Keldna-
mannavegum „af þeirri einföldu á-
stæðu, að Keldnamannavegir stóðu
skýrastir fyrir hugskotssjónum hans,
er hann ritaði söguna.“ Og þó þykir
Barða það mest einkennandi í þessu
efni, „hvernig Njáluhöfundur minn-
ist Rangár hinnar eystri. Á hans máli
ber hún aðeins heitið Rangá, öldung-
is eins og engin önnur Rangá væri í
191