Tímarit Máls og menningar - 01.09.1965, Side 85

en í aiburðarás sögunnar er einskis
getið í þá átt. Þess er ekki getið í eitt
einasta skipti, að hún hafi setið í
dyngju við sauma eða með annað milli
handa, hvað þá meira. Og Barði spyr,
hvernig á því muni standa, að höf-
undi skuli vera þetta einkenni hennar
svona ríkt í huga, að hann fer að geta
þess sérstaklega. Frá sjónarmiði
Barða blasir skýringin við: Höfund-
urinn er að lýsa konu, sem hann
þekkir persónulega og leiðir fram á
sjónarsviðið í gervi Hildigunnar. Og
konan er Randíður Filippusdóttir frá
Hvoli í Rangárþingi, ekkja Odds Þór-
arinssonar, bróður Þorvarðar, sem
er höfundur Njálu. Og síðan færir
Barði líkur fyrir því á svo skemmti-
legan hátt, að Randíður muni hafa
skorið út skálahurðina frá Valþjófs-
stað, sem þykir mest gersemi sinnar
tegundar meðal fornra listmuna okk-
ar. Þessa konu hefur höfundur fyrir
hugarsjónum undir öðru nafni, og
honum verður það alveg ósj álfrátt að
geta þessa eiginleika hennar, þar sem
engin samtíðarkona liefur komizt ná-
lægt því að standa henni jafnfætis,
en höfundi sést yfir það, að þessi
hæfileiki hennar kemur sögunni ekk-
ert við.
I sambandi við Hildigunni bendir
Barði á mikla veilu í frásögn Njálu,
sem margur mun eflaust hafa hnotið
um, þótt ekki hafi verið í hámælum
haft. I almennu lýsingunni er það
lekið fram, að Hildigunnur „var allra
Staðhœjing gegn staðhœjinga
kvenna grimmust og skaphörð.“
Barði bendir réttilega á það, að sag-
an gefur ekkert tilefni til þessa dóms,
og liann gerir mjög skarplega grein
fyrir þessari veilu í sambandi við frá-
sögn Njálu: Föðurbróðir og fóstur-
faðir Hildigunnar, Flosi í Svínafelli,
kemur að Vörsabæ til fundar við
þessa harmþrungnu frænku sína og
skjólstæðing á leið sinni til alþingis,
þegar sækja skal mál vegna ódrengi-
legs vígs manns hennar. Hún fagnar
frænda sínum ákaflega, en fósturfað-
irinn, sem sagan lýsir sem göfug-
menni, hefur allt á hornum sér.
Frænka hans hafði búið honum veg-
legt hásæti samkvæmt venju þeirra
tíma, þegar sagan á að gerast, og
samkvæmt eðli sínu gat það ekki
táknað annað en það, að á gestinn
var litið sem verndara heimilisins,
sem hafði verið svipt forsj á sinni. En
Flosi bregzt við sem ofstopamenni,
hann þrífur hásætið og grýtir því í
gólfiÖ og segist hvorki vera konung-
ur né jarl og engin ástæða sé til að
spotta sig. Þegar Hildigunnur talar
við Flosa um blóðhefnd eftir Hösk-
uld, svo sem eÖlilegt var um stór-
brotna konu við þessar aðstæður, þá
ræðir frændi hennar ekki við hana á
sefandi og sannfærandi hátt um mis-
smíði þar á, lieldur svarar hann þess-
um hörðu oröum: „Eigi skortir þig
grimmleik.“ Hér er greinilega ekki
allt með felldu. En þetta skýrir Barði
á þann hátt, að minningin um reynslu
195