Tímarit Máls og menningar - 01.09.1965, Síða 88

Tímarit Máls og menningar
verður að fara varlega í tilvitnanir,
svo að ekki verði þetta allt of langt
mál. En það er erfitt að neita sér um
að grípa á einstaka atriði, þar sem
Barði dregur fram hliðstæður Njálu
við atburði, sem Þorvarði Þórarins-
syni hlutu að liggja á hjarta. Hann
gerir samanburð á Njálsbrennu og
Flugumýrarbrennu: Foringjar beggja
brennuflokkanna ákveða, að fyrst
skuli beita vopnavaldi, „en bera eld
að húsum, ef ekki auðnast að brjóta
á bak aftur óvinina með öðru móti.“
Báðir líta á íkveikjuna sem neyðar-
úrræði. „Sturlungu og Njálu ber
saman um, að hefndaráformunum sé
beint gegn þrem bræðrum og föður
þeirra.“ Ingjaldur á Keldum varar
Njál við, Hrafn Oddsson aðvarar
Gissur, en án árangurs. „Nú tóku öll
búsin að loga,“ stendur orðrétt í báð-
um ritum. Og Barði segir: „Öllum
böfuðatriðum í báðum frásögnunum
má í senn lýsa með sömu orðum:
Brennan á sér stað að næturþeli, og
dveljast brennumenn við eldana fram
til morguns. Fyrst reynir árásarliðið
að sigrast á heimamönnum í vopna-
viðskiptum og sótti að skáladyrum.
Var fyrsti áverkinn sá, að maður
blaut þar höfuðhögg, sem risti niður
andlitið. Þegar sýnt þótti, að bærinn
myndi ekki vinnast með vopnum, var
gripið til íkveikju, beyi troðið í eða
inn um glugga á skálanum og þar að
borinn eldur .„Nú tóku öll húsin að
loga,“ og var þá mörgum heima-
manna leyfð útganga. En er skála-
þekjan féll niður, urðu þar undir sex
nafngreindir menn. Meðal þeirra eru
tveir af sonum húsbóndans, en sá
þriðji hafði áður freistað undan-
komu, vopnaður sverði. Hlaut hann
banasár um leið og hann fór út úr
bæjardyrunum. Af þeim fjórum, sem
ákveðið hafði verið að drepa, auðn-
aðist einum nauðulega að bjarga líf-
inu. Fréttu brennumenn brátt um
undankomu hans. Þóttu þau tíðindi
uggvænleg. Var þá um það rætt, að
nú myndi mörgum brennumanni bani
búinn. Riðu þeir saman af héraði og
béldu saman öllum flokknum að
heimili fyrirliðans.“
Og fleira hefur Barði í pokahorn-
inu um Njálsbrennu og Flugumýrar-
brennu: „Húsfreyjan á Bergþórs-
hvoli stendur í dyrum hins logandi
bæjar og segir, þá er henni var boðin
íítganga: „Ég var ung gefin Njáli,
hefi ég því heitið honum, að eitt
skyldi ganga yfir okkur bæði.“ Hús-
freyjan á Flugumýri stendur einnig í
anddyri hins brennandi bæjar og seg-
ir við Ingibjörgu Sturludóttur, þá er
rætt er um útgönguleyfi, „að eitt
skyldi yfir þær ganga báðar.“ Berg-
þóra neitaði að yfirgefa mann sinn í
greipum dauðans. Ingibjörg Sturlu-
dóttir neitar b'ka að yfirgefa mann
sinn og ganga út úr eldhafinu. Það
er frændi hennar í liði brennumanna,
sem hleypur inn í eldinn til hennar
og ber hana út með valdi. í Sturlungu
198