Tímarit Máls og menningar - 01.10.1968, Blaðsíða 31

Víetnam birtist stefnan í líki Diems
— sem Bandaríkjamenn hvöttu,
studdu og vopnuðu. Hann lýsti opin-
berlega yfir því að ákvæði Genfar-
sáttmálans skyldu að engu höfð og
stofnsetti sjálfstætt ríki fyrir sunnan
17. breiddarbaug. Þetta voru forsend-
ur þess sem hlaut að fylgja á eftir:
lögreglulið og herlið þurfti til að elta
uppi fyrrverandi skæruliða sem, sigr-
inum rændir, urðu af sjálfu sér fjand-
menn hins nýja ríkis áður en þeir
komust í nokkra raunhæfa andstöðu.
í stuttu máli sagt var það ógnarstjórn
sem hratt af stað uppreisn í Suður-
Víetnam og kveikti að nýju þjóðfrels-
isstríð. Vafasamt er að Bandaríkja-
menn hafi nokkurn tíma lagt trúnað
á að Diem mundi bæla uppreisnina
niður í fæðingu. Hitt er víst að þeir
hikuðu ekki við að senda honum sér-
fræðinga og síðan hersveitir, og fyrr
en varði voru þeir sjálfir sokknir á
kaf í stríðsfenið. Vér sjáum að hér er
að endurtaka sig að meira eða minna
leyti sú tegund styrjaldar sem Ho
Chi Minh háði gegn Frökkum, enda
þótt ríkisstjórn Bandaríkjanna hafi
þegar í upphafi lýst yfir því að hún
hafi aðeins sent hersveitirnar af ör-
læti og skyldurækni við bandamenn
sina.
Þannig er umhorfs á yfirborðinu.
En þegar betur er að gáð, virðast
báðar þessar styrjaldir, þótt ein sigldi
í kjölfar annarrar, vera í grundvallar-
atriðum óskyldar. Bandarikin hafa —
ÞjóSarmorð
gagnstætt Frökkum — engra efna-
hagslegra hagsmuna að gæta í Víet-
nam að undanskildum fáeinum einka-
fyrirtækjum sem lagt hafa í nokkra
fjárfestingu. Og þeir hagsmunir verða
ekki metnir svo mikils að þeim mætti
ekki fórna, ef þörf krefði, án þess að
bandaríska þjóðin í heild eða jafnvel
einokunarhringirnir hiðu tjón af. Úr
því að ríkisstjórn Bandaríkjanna er
ekki flækt í þessa styrj öld beinlínis af
efnahagsástæðum, er ástæðulaust fyr-
ir liana að hika við að leiða hana til
lykla með allsherjarstríði, þ. e. með
þjóðarmorði. Þetta er að sjálfsögðu
ekki nægileg sönnun þess að hún hafi
slíkt stríð í hyggju, heldur sýnir það
aðeins að ekkert aftrar henni frá að
heyja það.
Satt að segja hefur þessi styrjöld
tvenns konar markmið, eftir því sem
Bandaríkjamenn segja sjálfir. Rusk
lýsti nýlega yfir eftirfarandi: „Við
erum að verja sjálfa okkur“. Það er
ekki lengur Diem, bandamaður í
hættu staddur, eða Ky, sem þeir að-
stoða af svo miklu örlæti; það eru
Bandaríkin, sem eru í hættu stödd í
Víetnam. Þetta þýðir greinilega að
fyrra markmið þeirra er hernaðar-
legs eðlis: að umkringja hið komm-
úníska Kína, aðaltálmann gegn út-
þenslustefnu þeirra. Af þessari á-
stæðu vilja þeir ekki missa Suðaustur-
Asíu úr greipum sér. Þeir hafa komið
leppum sínum til valda í Thailandi,
ráða yfir % hlutum Laos og innrás
125