Tímarit Máls og menningar - 01.10.1968, Blaðsíða 106

Tímarit Máls og menningar
jarðarinnar, sem nú er verið aS kveðja.
Því verður hin nána snerting við hana
sjálfsögð og atlotin svo fögur í og ofar
iillum harmi.
Mannlýsingarnar eru skýrar og gleymast
ekki, og þær koma hver af annarri sem
tákn sérstakra þátta þjóðlífsins á mikilli
iirlagastundu. Minnisstæðastur verður
manni máski gamli kennarinn, sem má
ekki kenna börnunum kvæði Jónasar og
Stefáns G., en tuldrar þau með sjálfum
sér í áheyrn þeirra og er svo vikið frá
starfimt. Og ríkir verða þeir í minni ungn
elskendurnir, þar sem þeir standa á sfnum
horðstokknum hvort og horfast í augu yfir
hyldjúpan sæinn, sent aðskilur skip þeirra,
þar sem þau sigla til ókunnra ianda.
Stíll sögunnar er ljóðrænn. og víða glitra
fagrar setningar. En á það vildi ég benda
þessum unga höfundi, um leið og ég þakka
honum fyrir bókina, að honum ber að líta
á sjálfan sig sent svo virðulegan höfund,
að hann má ekki sætta sig við annað en
að kunna full skil á notkun fornafnasam-
bandsins „sinn — hvor“. Þetta er svo fög-
ur bók að máli og stíl, að maður hrekkur
við, þegar maður les í lokin, að elskend-
urnir stóðu við borðstokkinn „á sitt hvoru
skipi“. Auðvitað voru þau á sínu skipinu
ltvort.
Hafi Ingimar svo þökk fyrir söguna.
Megi hann skrifa ntargar aðrar á hækkandi
braut.
Gannar Benediktsson.
Jórvík
Skáldskap má flokka eftir umfangi skír-
skotunar: annars vegar eru til að mynda
kvæði, sem ertt fjötruð í tímanum, hins
vegar þau, sem frjáls eru í krafti hins
sammannlega og sígilda. Dróttkvæðin fornu
ertt dæmi hins fyrrnefnda, mörg Eddukvæði
hins síðarnefnda. Steinn Steinarr segir á
einum stað (í Alþýðublaðinu 6. janúar
1956): „Davíð Stefánsson er skáld þeirrar
kynslóðar, sent nú er bráðum öll. Kvæði
hans eru svo nátengd tilfinningum og
draumlífi hennar, að ég tel mikið vafamál
livort aðrir geti skilið þauogmetið til fulls“.
Kveðskapar Steins verður tæplega minnzt
sökum byltingarljóðanna í „Rauður loginn
brann“. heldur vegna átakanna við „heint-
spekilegt vandamál einstaklingstilverunnar"
(orðalag Kristjáns Karlssonar), sem ein-
kenna síðari ljóðabækur hans. Ekki má þó
einfalda um of; tímamótuð kvæði geta
fengið vængi, og enginn fær með öllu
losnað undan áhrifum umhverfis síns og
samfélagsins: „ef þú ert fæddur á malar-
kambi / ertt steinar fyrir fótum þínum /
hvar sem þú ferð“ (Jón úr Vör).
Ljóðagerð Þorsteins frá Hamri hefur nær
frá upphafi verið nátengd vandamálum
samtímans og þá einkum tvennu: íslenzkri
frelsishugsjón á válegri öld og baráttu
þjáðra gegn kúgurum sínum. 011 eru ljóð
hans um þau efni fædd og alin af sterkri
en agaðri réttlætiskennd; Þorsteinn er
sjaldan stóryrtur og aldrei illyrtur, hráar
yfirlýsingar er ekki að finna í hans munni.
En þótt vandlæting hans vaði lítt á súðum,
er straumur hennar þeim mun þyngri undir
niðri; hún brýtur ekki í smátt, heldur losar
um undirstöður. Drjúgvirkasta vopn hans
er háðið, sem hann beitir skálda bezt; það
listbragð, sem er nákomið ágætri smekk-
vísi hans á íslenzkt mál, gæðir ádeilukvæði
hans varanleikaeðli, sem þau annars kynni
stundum að skorta. I nýjustu bók hans,
Jórvík,1 er að finna mörg skýr dæmi um
þessa aðferð:
1 Þorsteinn frá Hamri: Jórvík. Heims-
kringla 1967. 66. bls.
200