Tímarit Máls og menningar - 01.12.1968, Blaðsíða 18

Tímarit Máls og menningar
Hér er svo dæmi um gagnólíkt form: „Opið“ (E1 grito), sem byrjar svona:
La elipse de un grito,
va de monte
a monte.
Desde los olivos
será un arco iris negro
sobre la noche azul.
Til skýringar má taka fram, að áherzla orðsins „azul“ er á síðara atkvæði: a-zul, og á
þeim slóðum, þar sem García Lorca er borinn og bamfæddur, er z-an ekki borin fram
líkt og ísl. þ, eins og tíðkast í kastilíönsku, heldur sem s. Mismunur á framburði spænsk-
unnar, sem hér er kennd, og þeirrar sem er töluð í Andalúcíu, er talsverður, og skiptir
miklu við lestur kvæðanna.
Lorca orti einnig kvæði með því, sem Islendingar mundu kalla „fullgilt“ rím, það eru
einkum sonnettur, og hálfrím er líka til hjá honum. En í mörgum þeim stórbrotnu
kvæðum, sem hann orti síðustu ár ævinnar, er hverskonar rím svo að segja horfið.
í „Diván del Tamarit" er þó aftur horfið að því að ríma, en þar gætir mikillar fjöl-
breytni. T. d. má í „Söngnum um dul dauðans" finna einskonar hálfrím í fyrsta erind-
inu, öðru og því síðasta, óvenjulegt afbrigði sérhljóðaríms í þriðja erindi, fjórða rím-
laust. „Söngur um ljósan dauða" er órímað ljóð, en formið helgast, þar sem víða annars
staðar, að nokkru af endurtekningum. — „Söngur um konu á beði“, þar koma fram
hálfrímsmyndir í öðru og síðasta erindi, fyrsta og þriðja erindi hafa aðra, flóknari bygg-
ingu.
Mér skilst, að þýðendur hafi tekið nokkuð ólíka afstöðu til sérhljóðarímsins, t. d.
lætur þýzki þýðandinn Enrique Beck þess getið í eftirmála að „Zigeuner-romanzen", að
hann hafi, eins og fleiri, gert „eine assonierte Fassung“ af „Romancero gitano“, en
talið sig litlu bættari, og ákvað að þýða verkið á ný, án ríms. —
Ég hef reynt að styðjast að mestu við stuðla, án þess að binda mig við reglur, meira
að segja leyft mér að sleppa stuðlum. Þess er að vænta, að menn greini á um slíka að-
ferð, en það er trú mín, að stöðug eftirsókn eftir rími og stuðlum við þýðingar þessara —•
einnig hvað formið snertir — margbreytilegu, oft nýstárlegu Ijóða, orki tvímælis, — og
betur mundi hæfa, að nota hin gömlu hjálpartæki af hófsemd, en láta þau ekki fyrir róða.
Ég vil að lokum taka fram, að þýðingin er gerð eftir heildarútgáfu forlagsins Aguilar
í Madrid, „Federico García Lorca, Obras completas". Ég hef notfært mér krónólógíu
hennar sem heimild í þessari samantekt.
Síðast en ekki sízt, vil ég þakka Spánverjanum, málaranum Baltasar Samper, sem nú er
íslendingur, fyrir ómetanlega aðstoð.
Baldur Oskarsson.
224