Tímarit Máls og menningar - 01.12.1968, Blaðsíða 41

stað eða hefði komið óheiðarlega
fram við hann, þó hann gengi síðar
að eiga ekkju hans og væri þar svo
bráðlátur „að undir kom fyrir tíma
barnfuglinn Sigríður dóttir mín“.
Þegar þessar ákærur eru vaktar upp
úti í Höfn af stjúpsyni hans og göml-
um landseta Reynistaðar og berast
með bréfum til íslands og sá orð-
rómur flýgur að Jón og kona hans
verði kölluð til yfirheyrslu og jafnvel
fangelsuð, þá sést af frásögninni
hvað honum svíður þetta sárt og
hve fögnuður hans var djúpur þeg-
ar í ljós kom á Alþingi að hann var
borinn röngum sökum og ákærend-
ur hans ytra komnir í steininn, og
hann segir beinlínis: „Þessa sorg- og
gleðiblandaða frásögn hef eg sagt í
í öllum sínum atriðum eins og eg
veit hana sannasta fyrir guði og
góðri samvizku til þess, mín kæru
börn, að haldi öfundsjúkir og ill-
gjarnir menn því áfram að lasta mig
dauðan og brigzla ykkur hér um með
foreldrum ykkar, að þið þá vitið,
hversu á þessu hefur staðið veru-
lega“ ... En engu að síður væri það
mjög grunnur skilningur að líta á
þetta sem ástæðu til að bókin var
skrifuð. Ævisaga Jóns Steingríms-
sonar er af margfalt þyngri öldu
fram borin en slíku ytra atviki. Svo
einföld rök verða brosleg frammi
fyrir því afli sem hún er knúin og
liggur djúpt að baki öllu persónu-
legu. Hversu barnalegur sem mönn-
Hetjusaga frá átjándu. öld
um kann að finnast síra Jón Stein-
grímsson, smásmuglegur í háttum,
viðkvæmur fyrir sjálfum sér, trú-
gjarn á hindurvitni, einskorðaður
við þröngan sjónarhól, gözlandi
beint af augum, er undir niðri í ævi-
sögu hans, og alstaðar nálægur, ör-
lagaþungur straumur sem hyltir sér
fram og brýtur af henni viðjar,
harður og órökvís, og þar sem kem-
ur fram á bergbrúnir getur horið
fyrir sýn sem menn undrast. Og það
ber meira að segja svo til í þessu
verki, sem engu lætur sig þjóðar-
sögu varða, að undir lok þess lætur
höfundur „fyrir bænastað barna
sinna“ fylgja með draum sem bregð-
ur allt í einu leiftri yfir stjórnarfar
aldarinnar, en ráðningin sem höf-
undur gefur á þeim draumi sýnir
bezt hve saklaus hann er af því að
gera sér hann Ijósan:
„1730 í Arnarbæli í Olvesi í einu
nýgerðu húsi,nóttina áður en Christi-
an 6. var hylltur á Alþingi, dreymdi
síra Daða (Guðmundsson) þennan
draum. Hann þóttist kominn upp á
Alþing; sá þar fyrst öngvan mann,
nema einn. Sá gekk með honum að
kirkjunni. Voru þar brúnklæddir
menn að bylta öllu gömlu grjótinu
úr kirkjunni, en byggja hana aftur
af öðru minna. Landnorðurshornið
stóð lengst. Hann spyr manninn að,
hvað fyrir menn þetta séu. Hann
svarar: „Þetta eru allt synir hans
Torfa“. Hann þykist fara yfir ána,
247