Tímarit Máls og menningar - 01.12.1968, Blaðsíða 56

Timarit Máls og menningar
Kaupmað'ur sá, sem rétt var, að hann mundi hafa dregið stórum verzlun
frá sér, áður en sitt skip kæmi. En nú datt kaupsa snjallt ráð í hug. Hann
gefur þeim Birni og Vigfúsi bendingu um að skreppa til sín út í pakkhús.
Þeir renna á signalið. Þegar þeir koma í pakkhúsið, sjá þeir kaupmanninn
sýsla þar við brennivínstunnu, vippa sér svo inn í krambúðina og koma
þaðan að vörmu spori með nýjan náttpott. Hann hefur hraðar hendur á, því
að komið var að innfalli í ósnum, og lætur brennivínið buna úr tunnunni
í koppinn, setur hann að því búnu fyrir Björn og Vigfús og biður þá að
gera sér gott af. Svona stórmannlega höfðu þeir aldrei áður séð hellt á.
Vel veittu frönsku kapteinarnir. En hvað var koníakspíringur þeirra á bekar
eða í staupi í samanburði við þennan helling. Það henti ekki oft á þeim tím-
um, að hnífur fátæks manns kæmi í feitan bita, enda neyttu þeir félagar
þess að nóg var fram borið og supu full þurfandi á ílátinu og urðu blind-
fullir á skömmum tíma og alls ófærir að róa inn Gránufélagsskipið.
En flýgur fiskisaga. Það fór fljótlega um alla sýsluna, að Björn og Vigfús
hefðu drukkið brennivín úr hlandkoppi hjá kaupmanninum á Papós. Urðu
ýmsir til að núa þeim ósvikið þessari skömm um nasir. En Björn hafði vörn
á reiðum höndum: „Það gerði ekkert til, jú hann var gljáfægður og aldeilis
óbrúkaður.“
í annað skipti var Björn í uppskipunarvinnu á Papós. Þá settu skipsmenn
hann til borðs með sér. Þar voru fram bornar baunir og flesk. Um þá máltíð
sagðist Birni svo frá: „Jú, mikið var nú maturinn góður. Ég hefði viljað
vinna þarna alla ævi kauplaust til þess að fá annan eins mat.“ Svona þótti
fátæklingum matur góður á síðara helmingi nítjándu aldar.
Björn hað stundum að lesa fyrir sig í íslendingasögum, þegar hann gisti
á bæjum. Hann var sólginn í að heyra lesna frásögnina af vígi Kjartans
í Laxdælu. Eitt sinn gisti hann á efra bænum á Reynivöllum og bað að
lesa fyrir sig af vígi Kjartans. Hann lá á bakið uppi á rúmi, á meðan lesið
var, og hraut öðru hverju, en opnar augun við og við og segir: „Ég heyri
allt. Jú ég heyri allt.“
Eftir lesturinn tekur hann að tala um söguna og Guðrúnu Ósvífursdóttur:
„Mikil ógn hefur hún Gunna verið falleg. Mikil ógn hefur hún verið falleg,
hún Gunna. En hún hefur verið viðsjál, hún Gunna, jú hún var það.“
Einn vetur voru þeir á ferð saman austur á Höfn, Gamli-Björn og Þor-
steinn Sigurðsson, bóndi í Borgarhöfn, greindur karl, með einkennilegt mál-
far. Mæður þeirra voru systur, dætur Tóls sáluga. Þetta mun hafa verið
áður en timburhúsbyggingar hófust í Suðursveit. Þeir komu að Stapa í
262