Tímarit Máls og menningar - 01.12.1968, Blaðsíða 123

hópa og birtingu veggblaÖa sem
vörðu margvísleg sjónarmið. Allt
varð þetta til að magna sundurþykkj-
una, þar til svo var komið að leigu-
bílstj óri sagði við franskan stjórnar-
erindreka: „Hér er enginn samþykk-
ur neinum um neitt“.
Allt þetta fyrsta skeið hinna miklu
umræðna, sem stóð fram til ársloka
1966, kom það sjaldan fyrir að hátt-
settir leiðtogar eins og Líú Sjao-sji
yrðu fyrir árásum rauðra varðliða og
blöðin létu þá alveg í friði. Annars
létu þau sér nægja að lýsa óskiptri
hrifningu sinni af öllum athöfnum
hinna ungu gagnrýnenda og hvöttu
með því þá óbilgj örnustu þeirra til
frekari dáða, en þau gáfu engar vís-
bendingar um hvert væri í rauninni
stefnt.
Þetta gerbreyttist í janúar 1967
þegar menningarbyltingin hélt inn-
reið sína í iðnfyrirtækin. Þá fyrst
tóku blöðin að saka „borgaralega
frávillinga“ um að hafa spillt verka-
lýðnum með því að hjóða honum
efnahagslegan ábata og að greiða
honum jafnvel kaupuppbætur eftir á
í því skyni að ná tökum á hinum
„byltingarsinnuðu uppreisnarmönn-
um“ og koma í veg fyrir að gerðar
yrðu breytingar á stjórnum og starfs-
aðferðum fyrirtækjanna. Þessum
vandlætingarhrópum fylgdi birting
greina eftir Mao formann þar sem
ráðizt var á „hagstefnuna“ (ekó-
nómismann) sem svo var nefnd, þ. e.
Menningarbyltingin kínverska
þá tilhögun að verkamenn voru hvatt-
ir til aukinna afkasta með ábatavon.
Erfitt er um það að dæma hvort
þessar ásakanir höfðu við nokkuð að
styðjast í reyndinni og hvort embætt-
ismenn og framkvæmdastj órar reyndu
að auka á vinsældir sínar meðal
verkamanna með því að skipta á milli
þeirra verulegum fjárhæðum. Við
gætum gert okkur í hugarlund, þótt
við höfum engar sannanir fyrir því,
að verkamenn hafi notað sér frelsið
til að kjósa sér sínar eigin nefndir
í því skyni einnig að fara fram á
einhverjar kjarabætur. Fyrst ekki
lágu fyrir nein ákveðin fyrirmæli frá
æðri stöðum, hlýtur það að hafa vaf-
izt fyrir mörgum forystumanninum
hvort hann ætti að standa gegn kröf-
um fjöldans eða hvort það myndi
ekki vera í meira samræmi við „hugs-
anir Maos formanns“ að fallast á
þær.
Miðstjómin varð að beina ein-
dreginni áskorun til verkamanna í
Sjanghaj í nafni Mao Tse-tung sjálfs
að vinna yrði tekin upp aftur og
komið í veg fyrir misgerðir „hag-
stefnumanna“. Nokkrum dögum síð-
ar var Sjanghaj-kommúnan mynduð
fyrir sameiginlegt átak sextán nefnda
,by]tingarsinnaðra uppreisnarmanna'
sem foringjar úr hernum og nokkrir
starfsmenn hinnar gömlu fram-
kvæmdastjórnar flokksins aðstoðuðu.
Þetta var sigur hins „þrefalda banda-
lags“ verkamanna, hers og flokks sem
329