Tímarit Máls og menningar - 01.06.1969, Blaðsíða 95

Umsagnir um bœkur
þræði að trúarefnum eða spurningunni
um trú. Innlönd staðfesta þetta með nokkr-
um ljóðum. Til dæmis um það má nefna
„Endurkomu“ og „I Reykjagarði", en í
íyrra kvæðinu greinir skáldið fyrst frá því,
hvernig sagt er frá fyrirheitinu um endur-
komu frelsarans í fyllingu tímans og spyr
síðan, hvort hann muni koma og hvessa
sjónir „Hvítur sem elding“ eða eins og
mildur kvöldgeisli, sem engan dóm leggur
á lifendur og dauða. I Ijóðum, þar sem
Hannes víkur að þessum efnum, er ekkert
fullyrt, aðeins spurt, en ég bendi á þetta
vegna þess, að þessi kvæði í tveimur síð-
ustu bókunum eru nýr þáttur í kveðskap
hans, sem enginn getur látið framhjá sér
fara, sem fylgjast viil með þróunarferli
skáldsins. I Ijóðinu „I Reykjagarði" eru
fóignir einhverjir þeir töfrar, sem eng-
inn hægðarleikur er að lýsa eða útlista
fyrir öðrum. Annaðhvort verður lesandinn
að finna þá eða fara á mis við þá ella.
Allir þeir einstöku þættir, sem gera ljóð að
ósviknum skáldskap, eru eins og undnir í
einn sterkan þráð í þessu kvæði, þar sem
skáldið reikar um hlýjan, grasi vafinn
kirkjugarðinn á kunnuglegum slóðum.
Mold og menn og tíðir hafa runnið þar
saman í eitt í faðmi friðsællar náttúru.
Heimur og tími, líf og dauði eru hér í
sátt, og hér, — loksins hér er eins og skáld-
ið sé komið heim, og sú tilfinning speglast
í kvæðinu, sem felur hana í sér á listrænan
og sannfærandi hátt.
Tíminn hefur verið Hannesi Péturssyni
áleitið umhugsunar- og yrkisefni eins og
mörgum öðrum, og það kemur víða glöggt
fram í Innlöndum. í „Næturstað" segir
hann:
... timinn líður hægt
alls staðar nema í fljótinu
sem jellur um skóginn ...
og biður söngþrestina að rjúfa nú þennan
dyn með Ijóðum.
Hér hef ég vikið sérstaklega að yrkis-
efnum Hannesar, en minna talað um með-
ferð þeirra. Ég fæ ekki séð, að hún hafi
breytzt í grundvallaratriðum frá þeim ljóð-
um, sem hann hefur bezt ort áður, enda hafa
þau verið gerð af miklum hagleik. En af
Innlöndum verður þó ljóst, að um leið og
hann stefnir hugsun sinni til markvissari
og meðvitaðri heildar verða Ijóðin að
sama skapi samþjappaðri og huglægari en
áður og efni og form óaðskiljanleg heild.
Ég er þeirrar skoðunar, að Innlönd beri
því skýrast vitni af ljóðabókum Hannesar,
að þetta tvennt verði ekki sundur greint,
þegar bezt gegnir. Hvað sem öðru líður,
sést nú glöggt, að hann stefnir að æ meiri
einfaldleik eins og mörg önnur nútíma-
skáld. Hann setur sér þá kröfu að segja
ekki annað í ljóði en hann ætlar sér á sem
látlausastan og einfaldastan hátt, þannig
að „rétt“ og mátulega mörg orð skili
skýrri og markvissri hugsun til lesandans.
En það er rétt að taka fram, að ljóð hans
eru ekki ætíð öll þar sem þau eru séð, þrátt
fyrir einfaldleikann — eða kannski vegna
lians. Þau vinna á við frekari kynni og
fleiri lestra, og ég er a. m. k. þeirrar skoð-
unar, að það sé til marks um gæði skáld-
skapar. Viðhorfi sínu til ljóðsins lýsir
hann svo í Innlöndum, að það sé „einfalt
og tært eins og ljós sólar í einum lit fyrir
augum þínum ... unz þú lýkur þvi upp ...“
Hannes Pétursson kemur stundum að
yrkisefnum sínum á annan hátt en aðrir —
og oft óvænt. Skynjun hans er næm og
djúp. Náttúruskynjun hans og sterk til-
finning fyrir hlutum og umhverfi, sem
hann skynjar á myndrænan hátt, kemur
glöggt fram í ljóðum hans og verður til
þess að vekja honum þau á tungu. Um-
hverfið og hlutirnir verða honum mikils-
vert tæki til tjáningar, farvegur skáldlegr-
ar hugsunar. Hann hverfur oft frá hinu
ytra til hins innra. Myndræn skynjun og
85