Tímarit Máls og menningar - 01.06.1969, Blaðsíða 96

Tímarit Máls og menningar
frumleg og snjöll meðferff líkinga er mjög
sterkt einkenni á skáldskap hans. Um þetta
atriði má til daemis nefna Ijóð eins og
„Byggðarenda", þriðja kaflann úr „Björt-
um kvöldum“, „Veðurvísu", „Heima“, „Þú
ein“ og „Leiðslustund".
Yfir ljóðum Hannesar er að jafnaði
klassískur þokki, einhver tamin hófsemi í
málfari hans og lýrik, sem veldur því, að
margir sakna þar ástríðuhita. Þau eiga ekk-
ert skylt við goshver, en minna á upp-
sprettulind. Vel get ég ímyndað mér, að
sumum þyki yrkisefni Hannesar of fábreytt.
En ég get ekki séð, að það breyti neinu um
mat á skáldskap hans, sem ekki er annað
en liann er, hvorki meira né minna.
Hannes hefur reynzt sjálfum sér, reynslu
sinni og hugarheimi trúr. Hann er alltaf á
heimleið, af því að hann hefur ekki viljað
láta það eftir sér að villast. Þess vegna er
lokaerindið í Innlöndum táknrænt um,
hvar hann stendur, hvert stefnir:
Engii þarj aS kvíða.
Nú kular úr opnum skörðum
og lœkurinn hljóðnar
í lautunum mér að baki.
Engu þarf að kvíða
klárinn fetar sinn veg
stefnir inn í nóttina
með stjörnu í enni.
Þetta finnst mér eitt fegursta Ijóð bókar-
innar, og hér er sama heila, jafnvæga til-
finningin, innileg, látlaus og sönn, eins og
í kvæðinu „í Reykjagarði“, enda býst ég
ekki við, að það sé tilviljun, að þessi tvö
]jóð standa hvort hjá öðru í bókarlok.
I tveimur rismiklum Ijóðlínum, einmitt
hinum síðustu í miðhluta Innlanda, sem
fela í sér snjalla, einfalda líkingu, spyr
skáldið:
Hverju fá orðin, öll þessi gisnu net
lyft upp úr timans þungu, þytmiklu
vötnum?
Mér er nær að halda, að þriðji kaflinn svari
þessari spurningu. Hann lyftir upp úr þess-
um vötnum þeim skáldskap einum, sem
sprottinn er úr og baktryggður með ná-
kominni, persónulegri reynslu og viðhorf-
um skálds, sem varðveitir upprunalegt eðli
sitt og tilfinningalíf í heimi nútímans, sem
er margt betur gefið en þyrma slíku að
fyrrabragði.
Ó dagar
þegar heimurinn var fiskur
í vörpu Ijóðsins
sagði Ilannes Pétursson í Stund og stöðum.
Þegar ég fletti Innlöndum, finnst mér þeir
dagar ekki vera liðnir — þrátt fyrir allt.
Hjörtur Pálsson.
Á niörkum mannlegrar
þekkingar
Undanfarin hundrað ár eða þar um bil
hefur sú skoðun rutt sér til rúms, að hlut-
verk heimspekinnar sé orðið allt annað og
minna en áður var, eftir að nútímavísindi
tóku að blómgast. Nú komi þekking, er
hinar ýmsu vísindagreinir veita — raun-
vísindi hvers konar, mannfræði, sálfræði,
félagsfræði — í stað heimspekilegra bolla-
legginga. Heimspekinni er þá ekki annað
eftir skilið en að fjalla urn rökfræði, orð-
merkingafræði o. þ. h. og kannski vera
einhvers konar tengiliður milli hinna ein-
stöku vísindagreina. Eftir sem áður koma
þó alltaf fram menn, sem finna köllun hjá
sér til að glíma við hin miklu undirstöðu-
vandamál, sem frá upphafi hafa verið
helztu viðfangsefni heimspekinnar og enn
liggja utan verksviðs hinna einstöku vís-
indagreina. Jafnvel meðal okkar næsta
óheimspekilega sinnuðu þjóðar hafa und-
anfarinn hálfanannan áratug verið að birt-
ast heimspekirit af þessu tagi, sem örugg-
86