Tímarit Máls og menningar - 01.10.1969, Blaðsíða 57
Minn trúnaSur er ykkar trúnaSur
Þannig er aðaleinkenni nútíma ljóðlistar ekki fyrst og fremst nýbreytni
í meðferð hins „ytra“ forms, heldur um fram allt annað rækt hinna stílrænu
túlkunaraðferða og tjáningarleiða. Svo að dæmi sé nefnt varð „táknið“ einni
blómlegustu stefnu nútímaljóðlistar að meginmarkmiði, táknsæisstefnunni.
Þá hefir viðlíkingin orðið mörgum nútímaskáldum gjöfull brunnur, en önn-
ur tóku að sökkva sér í hljóma orðanna og leita vopna í þeirri smiðju frekar
en áður hafði tíðkast. 011 voru þessi fyrirbæri gamalkunn úr ljóðlist allra
alda, en voru nú tekin upp til nýs mats er leiddi til nýrrar niðurstöðu við
hæfi nýrra skilyrða, nýs tíma. Þetta er hin eiginlega ljóðbylting, en hugtakið
„formbylting“ spannar aðeins hluta hennar, og í þessum skilningi hafði
Steinn Steinarr á réttu að standa er hann sagði: „Hið hefðbundna ljóðform
er nú loksins dautt“.
Hér hefir áður verið vikið að tveimur viðamestu kvæðum Þorsteins frá
Hamri, „Ármannskvæði“ og „Til fundar við skýlausan trúnað“, og skulu
þau nú athuguð í ljósi helsta stíleinkennis þeirra, myndhvarfanna. Þar var
skilið við „Ármannskvæði“ er vakin hafði verið athygli á því hvernig skáldið
gefur Ármanni almennara táknrænt gildi sem fulltrúa hins íslenska og ís-
lenskra menningarverðmæta. Þannig bregður skáldið upp myndhvörfum
yfir verkefnið þegar í upphafi kvæðisins. Og skáldið heldur áfram og legg-
ur áherslu á mikilvægi Ármanns:
og gángi hann aS með dögg vara ég menn við.
Með þessu hversdagslega dæmi opnar skáldið leið til æ þyngri áherslu er á
líður kvæðið og gefur því þannig stígandi. Ármann telur fyrir sér raunir
sínar er þjóðin hlýðir ekki lengur ráðum og viðvörunum hans. Og hann er
ekki trúaður á að hún hafi fengið fulltingi annars staðar, en:
Þó varðar mestu
að þeir þá hafi í annan stað að leita svara.
Enn sem fyrr er Ármann hógvær og lætur lítið yfir sér, enda hefst kvæðið
á því að honum er lýst sem umrenningi, kolbít, er biður um „dropann“ sinn.
Ármann heldur áfram:
Og þótt margan bóndann hafi ég gert við varan
um hey og fénað —
þá væri vel yfir að láta
ef nú ekkert skæðara ægði
en vætusumar
frostaveturinn mikli
eða fjármannahríðin.
151