Tímarit Máls og menningar - 01.10.1969, Blaðsíða 103

Þetta var aðeins upphafið. Næsta ár,
1961, var réttilega skírt „menntiinarár", og
allir íbúar landsins voru skipulagðir í því
skyni að uppræta ólæsi. Ég var á Kúbu
þegar innrásin í Svínaflóa var gerð það
ár og ég heyrði Fidel flytja þjóðinni
skýrslu eftir að gagnbyltingarmennimir
höfðu verið brotnir á bak aftur — þjóðin
var réttilega hreykin af þeirri staðreynd
að baráttan gegn ólæsinu hélt áfram ó-
trufluð að mestu meðan innrásin stóð.
Ekki varð komizt hjá svo furðulegum
eldmóði og aga vegna þess að byltingar-
stjómin hafði sett sér furðulegt markmið
— að uppræta ólæsið á einu ári. Leiðum
hugann að því andartak — 23,6% þjóðar-
innar, næstum því einn af hverjum fjómm,
kunnu hvorki að lesa né skrifa. Auðvelt
er að ímynda sér hvílíkt verkefni það eitt
var að fara um landið, komast að því hvar
og hverjir hinir ólæsu vora; síðan varð að
þjálfa herskara í því að kenna; miljónir
bóka varð að prenta bæði fyrir nemendur
og kennara; síðan urðu kennararnir, sem
voru allt frá 10 til 60 ára gamlir, að koma
upp námsflokkum í skólum, íbúðarhús-
um, verzlunum, skrifstofum og verksmiðj-
um í borgunum, eða koma sér fyrir í af-
skekktustu héruðum landsins til þess að
kenna bændum og heimilisfólki þeirra, sem
margt hafði aldrei fyrr haft bók milli liand-
anna.
Kennarahópurinn komst upp í 271.000
manns. Þar af vom 121.000 „alþýðukenn-
arar“, fullorðnir sjálfboðaliðar sem sinntu
daglegum störfum og kenndu að jafnaði
tvær stundir dag hvem. Tveir vinir mínir
vom alþýðukennarar — eiginkonan kenndi
vinnukonum sem störfuðu í hennar hverfi;
eiginmaðurinn kenndi iðnverkamönnum í
verksmiðju sem hann hafði forustu fyrir.
13 ára sonur annars vinar míns var
brigadista (liðsmaður í einskonar áhlaupa-
eveit), en fjöldi þeirra var um 100.000.
Hvers vegna sósíalismi?
Þegar skólanum lauk mánuði fyrir tímann,
í maí, var hann sendur á sérstakan skóla í
Varadero til tveggja vikna þjálfunar, síðan
á bóndabæ uppi í fjöllum, þar sem hann
bjó hjá fjölskyldunni þar til í október,
tók þátt í störfum hennar — og kenndi.
Stúlkur voru einnig í hópi brigadistas og
kenndu til sveita, en þær bjuggu saman í
hópum og ungir framhaldsskólakennarar
höfðu umsjón með þeim.
I októbermánuði þegar augljóst var orð-
ið að þessir brigadistas úr hópi nemenda
höfðu misgóða kennsluhæfileika — og
lærisveinamir mismikla námshæfileika —
var birt áskorun um liðsauka. Undir hana
tóku um 15.000 verkamenn sem stofnuðu
„Áhlaupasveitina Patria o Muerte (föður-
land eða dauði)“ og fóru umsvifalaust upp
í sveit til að hjálpa námsmannahópunum.
Félagar verkamannanna í verksmiðjum og
skrifstofum tóku að sér störf þeirra á
meðan.
Að lokum tóku um 35.000 skólakennarar,
um það bil þrír af hverjum fjórum í land-
inu, þátt í lestrarherferðinni.
Kjörorðin sögðu söguna alla: „Ef þú
kannt, þá kenndu; kunnirðu ekki, þá
lærðu.“ „Allir Kúbumenn kennarar; öll
heimili skólar."
Og þessi varð raunin. 22an desember
1961 var lestrarherferðinni formlega lok-
ið — og ólæsi hafði hrapað úr 23,6
hundraðshlutum þegar sóknin hófst í að-
eins 3,9 hundraðshluta þegar henni lauk.
Aldrei fyrr í sögu kennslumála hafði
nokkursstaðar í víðri veröld náðst jafn
mikill árangur.
Hversu mikill árangurinn var má marka
af skýrslu um ólæsi í öðmm ríkjum róm-
önsku Ameríku sem birtist í sjöttu árs-
skýrslu Ameríska þróunarbankans í Was-
hington 1967 undir fyrirsögninni Félags-
legar og efnahagslegar framjarir í róm-
önsku Ameríku:
197