Tímarit Máls og menningar - 01.10.1969, Blaðsíða 110

Tímarit Máls og menningar
London haustið 1946. Ráðstjómarríkin
skárust þá úr leik. 011 meginatriði stofn-
skrárdraga Bandaríkjanna samþykkti nefnd-
in og bætti 'við' þau kapítula um efnahags-
lega framvindu. Frá orðalagi fáeinna
greina né tilhögun atkvæðagreiðslna hafði
nefndin ekki gengið, þegar fundum hennar
lauk. Undirnefnd, sem hún hafði skipað,
lauk því verki snemma árs 1947. Banda-
ríkin buðu löndunum, sem áttu sæti í und-
irbúningsnefndinni, til ráðstefnu í Genf
um lækkun tolla, þegar nefndin kæmi þar
öðru sinni saman til funda.
2. GertS Alhæfu samþykktarínnar um tolla
og verzlun
Sumarið 1947 sömdu tuttugu og þrjú
lönd um lækkun tolla í Genf, um leið og
þau lögðu síðustu hönd á stofnskrá, eða
öllu heldur á tillögu sína að stofnskrá,
fyrirhugaðrar Alþjóðlegrar viðskiptastofn-
unar, en við hana luku þau 22. ágúst.
Heimsverzlunin var að meira en tveimur
þriðju hlutum í höndum þessara tuttugu
og þriggja landa.
Um lækkun tolla á sérhverri vöru um
sig sömdu tvö lönd í senn. Annað landið
var ávallt helzti seljandi umræddrar vöru
til hins landsins. Umsamdar lækkanir tolla
giltu jafnframt fyrir hin löndin tuttugu og
eitt. Að skjótum árangri stuðlaði, að full-
trúar margra landa ræddust við samtímis
um tolla á fjölmörgum vörum. Fjölluðu
löndin um tolla á um fimmtíu þúsund vör-
um. Samkomulag varð þeirra á milli um
lækkun tolla á tveimur þriðju hlutum
vöruviðskipta þeirra. Niðurstöður viðræðn-
anna voru staðfestar 30. október 1947 í
skjali, Alhæfu samþykktinni um tolla og
verzlun.
I Alhæfu samþykktina voru sett ákvæði
til tryggingar því, að aðildarlöndin vægju
ekki upp á móti lækkun tolla með setningu
hafta á viðskipti eða með misjöfnun við-
skiptalanda. Ákvæðin voru sniðin eftir
fyrirmælum tillagna landanna að stofnskrá
fyrirhugaðrar Alþjóðlegrar viðskiptastofn-
unar. í þeim skuldbundu löndin sig til að
leggja ekki á misháa tolla eftir því, hvert
land ætti í hlut, né takmarka umfang við-
skipta við lönd með reglugerðum um inn-
flutning né með neins konar skattlagningu
né með gjaldeyrisskömmtun né með ríkis-
verzlun. Um hnútana var þannig búið, til
að meginhluti heimsviðskiptanna færi
fram samkvæmt meginreglunni, að öll lönd
nytu beztu kjaranna, sem einhverju þeirra
hefðu verið veitt.
3. Stofnskrá fyrirhugaðrar Alþjóðlegrar
viðskiptastofnunar
Ráðstefna Sameinuðu þjóðanna um
verzlun og atvinnu kom saman í Havana
21. nóvember 1947. Fulltrúa á ráðstefnuna
sendu fimmtíu og sex lönd. Vanþróuðu
löndin, sem fulltrúar frá Suður-Ameríku
höfðu helzt orð fyrir, gagnrýndu tillöguna
að stofnskrá fyrirhugaðrar Alþjóðlegrar
viðskiptastofnunar, sem hafði verið lögð
fyrir ráðstefnuna. Þau æsktu undanþágu-
ákvæða um tollaívilnanir, innflutningshöft
og misjöfnun landa í viðskiptum. Þau
lögðu einnig til, að innan vébanda fyrir-
hugaðrar Alþjóðlegrar viðskiptastofnunar
starfaði nefnd að efnahagslegri framvindu.
Á þessi ágreiningsmál var sætzt fyrir mála-
miðlun eftir langvinnar umræður, nema á
tillöguna um nefnd um efnahagslega fram-
vindu. Hún hlaut ekki framgang. Ráðstefn-
an samþykkti stofnskrá Alþjóðlegrar við-
skiptastofnunar 24. marz 1948. Rikisstjóm-
um aðildarlandanna að ráðstefnunni var
send stofnskráin til staðfestingar.
í stofnskránni voru settar þessar megin-
reglur um viðskipti milli landa:
„að höft á viðskiptum önnur en tollar
skuli verða niður felld eða úr þeim
dregið;
204