Tímarit Máls og menningar - 01.12.1976, Blaðsíða 108

Tímarit Máls og menningar
textanum allnáið þótt þeir grípi sums
staðar til endursagnar eða styttingar.
Það verður að játa að misfellur eru
margar á verkinu. Þýðingarbragurinn er
allvíða of áberandi vegna klúðurslegs
orðalags, s. s.: „... það er þessi skortur
á hæfileikum til að mynda tungumál
sem heldur öpum eins og þeir eru“ (bls.
21); „... áskipuð einkenni hafi ekkert
mikilvægi í atvinnubyggingu nútíma
samfélags" (bls. 211).
Einhverjum kann að þykja siíkar að-
finnslur um málfar smásmuglegar og
kann svo að vera samanborið við vill-
andi þýðingu. Því miður gætir þess á
nokkrum stöðum að merking hefur
brenglast í þýðingu, t. d.: „Sóknarprest-
ar veittu fræðslu í barnalærdómi og trú-
arbrögðum. Þeir kenndu einnig einstaka
útvöldum leikmönnum og prestsefnum
hefðbundin fræði“ (bls. 168). (The
local priest provided instruction in
catechism and religious orders passed
on higher learning to those who would
follow in the priesthood and to some
favoured laymen.) — ...... varð land-
búnaðarbylting að eiga sér stað þegar
margar fjölskyldur sameinuðu býli sín í
stórbýli...“ (bls. 154). (... an agri-
cultural revolution was required where-
by many single family farms were com-
bined (enclosed) into one large estate).1
Rétt er þó að geta þess að merkingar-
brengl í þýðingunni eru yfirleitt létt-
væg.
Æskilegt hefði verið að þýðendur
gættu meira samræmis í þýðingu hug-
taka, því að yfrið nógur ruglingur er á
þeim fyrir í íslenskum félagsfræðiritum.
1 Hið rétta er að hinar mörgu fjölskyld-
ur sem talað er um í þýðingunni voru
neyddar til að láta ábýlisjarðar sínar
af hendi við stórjarðeigandann.
Hér verður vikið að nokkrum dæmum
þar sem mismunandi þýðing á sama
hugtaki gerir textann óskýrari en efni
standa til:
— Þýðendur nota orðið stofnun bæði
um organization og institution sem
vísa þó til mismunandi hliða á félags-
skipaninni. Ráðlegra hefði að mínu
mati verið að nota nýyrðið félagsfesti
yfir institution til þess að fyrirbyggja
rugling, enda er hluttaksorðið félagsfest
notað a. m. k. tvívegis.
— Þýðendur hafa kosið að taka upp
enska orðið function og stafsetja það
upp á íslensku: fúnksjón, fúnksjónal-
ismi. Ekki eru þeir þó samkvæmir í
þessu efni, því að í síðasta kafla heitir
fúnksjónalismi starfrcena kenningin.
Lesandinn fær samt ekki að vita að hér
er sama kenningin klædd í mismunandi
orðabúning, atriðisorð gefa ekki bend-
ingu um það.
— Aðgreining orðanna situation og
position tapast víða í þýðingunni vegna
losaralegrar orðanotkunar. A bls. 211
er situation, sem kemur þar þrívegis
fyrir með stuttu miilibiii, þýtt með fyrir-
komulag, aðstaða, afstaða. A bls. 303
er work-situation hins vegar þýtt rétti-
lega með vinnuaðstœður, en aftur með
vinnuaðstaða á bls. 227 og 229. Þetta
er bagalegt þar sem þýðendur hafa kosið
að greina hugtökin status og position
sundur með orðunum staða og aðstaða.
Rugiingurinn magnast þegar talað er
um „aðstæðu (sic!) þeirra í samfélags-
byggingunni" (bls. 117) (their position
in the social structure) eða um „... all-
ar þær aðstöður (sic!) sem koma fram
í iðnaði“ (bls. 230) (... all kinds of
industrial situations).
— Orðið hlutverkasveipur er notað
yfir role-set, en hlutverkasamfella yfir
multiple roles. Á bls. 230 eru hins veg-
410