Tímarit Máls og menningar - 01.12.1979, Síða 11

Ádrepur
mótum forneskju og framtíðar. Þeir völdu síðari kostinn sem þó hafði í för með
sér verulega röskun, óróa og átök. Mikið af því misgengi og ójafn-
vægi þjóðfélagsins sem hrjáir okkur hvað mest nú á rót sína að rekja til
atvinnubyltingar nýsköpunarinnar og erlendrar hersetu í landinu. Við höfum
lifað hrikalega byggðaröskun (sem nálgaðist þjóðflutninga), mestu eignatil-
færslur frá því um siðaskifti og að lokum óðaverðbólgu ásamt þeirri siðferðis-
legu og menningarlegu hnignun sem henni fylgir. Atvinnubyltingin var
nauðsynleg vegna aldagamallar efnahagslegrar stöðnunar, hinsvegar voru af-
leiðingar hennar ekki allar óhjákvæmilegar. Meiriháttar röskun í þjóðlífmu
hlaut að eiga sér stað. En þau hatrömmu stétta- og þjóðernisátök sem sigldu í
kjölfar atvinnubyltingarinnar mögnuðu og skerptu allt „eðlilegt“ ójafnvægi í
þjóðfélaginu.
Fyrir síðustu kosningar lagði Sjálfstæðisflokkurinn, forustuflokkur íslenskrar
borgarastéttar, fram nýja stefnuskrá í efnahagsmálum — stefnu sem braut blað í
sögu flokksins. Leiftursóknin átti ekki aðeins að draga úr verðbólgunni, heldur
öllu fremur að raska valdajafnvægi stéttanna atvinnurekendum í hag. En þetta
tókst ekki. Valdajafnvægið er óbreytt, og með því efnahagsleg borgarastyrjöld
sem ekki sér fyrir endann á. Nú segja sumir sem svo að stéttaþjóðfélagið verði
að hafa sinn gang og að stéttaátök verði ekki umflúin, sem er út af fyrir sig rétt.
En öllu eru takmörk sett. Ef þjóðin leggur sjálfa sig að velli í sífelldum
óútkljáðum átökum tapa allir, kannski mismikið, allt eftir því hve framarlega
menn standa í orustunni hverju sinni.
Efnahagslegt sjálfstæði þjóðarinnar hefur aldrei hvílt á sterkum grunni. Með
hverju ári verður það ótryggara í höndum okkar. Um leið og óreiðan innanlands
og skuldir útávið aukast, vex vantrú almennings á landið og gæði þess. Afkoma
landsmanna og þar með einstakra stétta og starfshópa er undir því komin í bráð og
lengd að efnahagslegt sjálfstæði landsins verði ekki skert.
Pólitísk hlið þessa máls er sú, að þjóðin þarfnast sterkrar stjórnar sem hefur
bæði þjóðfélagsleg og þingræðisleg völd til að snúa af leið og stefna til nýrra
markmiða stjórnar sem getur í senn tekið á hermálinu, verðbólgunni og hafið
nýtt landnám í atvinnuuppbyggingu. Slík stjórn yrði að sætta stríðsaðila og
sameina þá til verka og setja punkt aftan við eftirstríðsárin — hefja nýtt skeið í
íslandssögunni.
Óvíst er hvort forsendur slíkrar stjórnar eru fyrir hendi nú, því í þeirri stjórn
þyrftu að sitja saman höfuðandstæðingar íslenskra stjórnmála. Ég hygg þær séu
naumast fyrir hendi. Þjóðin á því miður ekki kost á þeirri ríkisstjóm sem hún
þarfnast, og naumast á hún von í nokkra starfhæfa ríkisstjórn á næstunni. Þetta
TMM 25
385