Tímarit Máls og menningar - 01.12.1979, Blaðsíða 23

Stóra stökkið afturábak
verið hafnað á efnahagssviðinu, á menntasviðinu, á sviði visinda og
hugmyndafræði. Síðar verður gerð tilraun til þess að rekja mistök menningar-
byltingarinnar og sögulegar forsendur fyrir því afturhvarfi sem nú er orðið.
1. Skipt/lagning framleiðslunnar og stjórnun efnahagsmála.
Það sem einkennir þær breytingar, er átt hafa sér stað á skipulagningu
framleiðslunnar, er takmörkun á valdi byltingamefndanna innan framleiðslu-
eininganna, jafnframt því sem verkafólki hafa verið settar strangar reglur um
hlýðni og fylgispekt við fyrirmæli tæknimanna og flokksnefndanna. Þessi stefna
var fyrst boðuð í ræðu Pai Ju-ping hinn 31. janúar 1977, en hann er ritari
flokksnefndarinnar í Shantung. Pekingútvarpið skýrði þessa nýju stefnu út
nánar og sagði hinn 6. apríl 1977 að „í sósíalísku fyrirtæki væri sambandið á
milli flokksins og annarra samtaka verkafólks hliðstætt sambandinu á milli
leiðbeinanda og nemenda hans.“ Allt það sem stuðlaði að eflingu frumkvæðis
fjöldans og samtaka hans var dæmt sem „ökónómismi, fagfélagshyggja,
stjórnleysisstefna og róttæk einstaklingshyggja“. Fjórmenningarnir eru í þessu
sambandi sérstaklega ásakaðir fyrir að hafa talað um mótsetningar á milli
verkafólks og borgarastéttar innan verksmiðjanna og að starfsfólk og stjórn-
endur fyrirtækjanna ættu ekki sameiginlegra hagsmuna að gæta (New China
News Agency— NCNA —, 21. maí, 1977).
„Harðstjóm“ / verksmiðjunum. Þar sem menningarbyltingin barðist gegn
„óskynsamlegum reglugerðum" á vinnustað, þá heitir það nú, að reglugerðirnar
„endurspegli hin hlutlægu lögmál, er liggja til grundvallar hinu flókna ferli
við stjórnun nútíma stórfyrirtækja". Héðan í frá á framleiðsluaukn-
ingin og aukning á gæðum framleiðslunnar ekki að vaxa af frumkvæði, skipu-
lagningu og meðvitund verkafólksins, heldur á að ná henni fram með vald-
boðslegum vinnuaga og sérfræðingaveldi á vinnustað. Gagnrýnin á fjórmenn-
ingana beindist m.a. að því að koma á strangari reglum og meiri aga á
vinnustöðum. Svo seint sem árið 1976 gagnrýndi Yao Wen-yuan hið aukna
agavald á vinnustöðum þar sem hann skrifaði: „Hversu langt eigum við að
ganga með þetta harðræði? Eigum við að taka upp kapítalíska framleiðsluhætti,
þar sem viðhöfð er tímamæling á starfsfólki þegar það fer á salernið?" Upp frá
því var tekið að syngja lof „vissum borgaralegum reglum og reglugerðum“ og
„sérstökum stjórnunaraðferðum innan kapítalískra fyrirtækja“ og jafnvel
gengið svo langt að segja að „þær væru árangur af reynslu verkalýðsins og væru
397