Tímarit Máls og menningar - 01.09.1984, Qupperneq 11

Adrepur
blasir sá veruleiki við að á Islandi er markaðsþjóðfélag og bókaútgáfa er eins og
önnur fyrirtæki háð markaðnum. Hún hefur ekki annað fé til starfsemi sinnar
en það sem kemur inn fyrir sölu bóka. Mál og menning verður því að gefa út
bækur sem fólk vill kaupa og kvartar ekki undan því hlutskipti. En við gefum
ekki út aðrar bækur en þær sem við teljum að eigi eitthvert menningarlegt
erindi. Bækur okkar eiga að vera vandaðar.
Þegar niðurstöður af sölu og rekstri síðasta árs fóru að skýrast fékkst
staðfesting á því sem menn höfðu búist við: fjárhagsstaðan var erfið og
nauðsynlegt að leita leiða til að bregðast við vandanum. Stjórn og starfsmenn
veltu málinu fyrir sér og voru á einu máli um að ekki væri hægt að treysta á það
lengur að sala tiltölulega dýrra bóka á síðustu mánuðum ársins gæti skilað þeim
afrakstri sem nægði til að halda í horfinu. Ymsar hugmyndir hafa verið ræddar:
I fyrsta lagi leiðir til sparnaðar — hætt var við útgáfu ýmissa titla eða þeim
frestað; í annan stað var rætt um fyrirkomulag sölu og dreifingar, m.a. í ljósi
þeirra breytinga sem orðið hafa á bókamarkaði við tilkomu bókaklúbba; loks
var rætt um leiðir til að lækka bókaverð og ákveðið að hrinda í framkvæmd
hugmynd, sem komið hafði fram í stjórninni, um að hefja útgáfu á kiljum í
stærri stíl en áður hefur þekkst hér á landi, kiljum með skáldbókmenntum,
gömlum og nýjum, og fræðslubókmenntum á verði sem væri sambærilegt við
verð á vönduðum erlendum kiljum. Menn urðu sammála um að mikilvægt væri
að hopa hvergi fyrir erfiðleikum heldur snúa vörn í sókn.
Miklar breytingar hafa orðið á starfsliði á síðustu mánuðum. Olafur Olafsson
lét af starfi framkvæmdastjóra um síðustu áramót og sneri aftur að námi sínu,
seinna en hann hafði ætlað sér, og við tók Ólöf Eldjárn. Ólöf réð sig með þeim
fyrirvara að hún mundi hverfa aftur í fyrri stöðu ef henni litist ekki nógu vel á
starfið, og sú varð raunin á að hún gerði það eftir sex mánaða starf. Um leið
sagði Þuríður Baxter útgáfustjóri starfi sínu lausu og lét af því í júlíbyrjun. Þá
hóf Halldór Guðmundsson störf við bókaútgáfuna.
Astæða er til að leggja áherslu á að þessi mannaskipti tengjast ekki neinum
ágreiningi um stöðu félagsins eða þá útgáfustefnu sem hér hefur verið rætt um.
Þær Ólöf og Þuríður unnu á fyrri helmingi ársins mikið og gott starf við að
kanna og skýra vanda bókaútgáfunnar, leggja á ráðin um viðbrögð við honum
og undirbúa útgáfu þessa árs, þ. á m. kiljuútgáfuna.
Svo er fyrir að þakka framsýni og atorku Kristins E. Andréssonar og annarra
frumherja Máls og menningar að félagið rekur ekki aðeins bókaútgáfu heldur
eina stærstu og glæsilegustu bókaverslun landsins og á mikinn hluta í hús-
eigninni að Laugavegi 18. Eignir félagsins og þessi fjölbreytni í starfseminni hafa
átt mikinn þátt í að bjarga því ósködduðu gegnum ýmis erfiðleikatímabil. Fyrir
um það bil áratug var horfið að því ráði að reka bókaverslunina sem sjálfstætt
fyrirtæki með sérstaka stjórn og verslunarstjóra, og hefur það að mörgu leyti
gefist vel. En frammi fyrir þeim erfiðleikum sem blöstu við nú snemmsumars
þótti stjórninni nauðsynlegt að samræma betur fjármálastjórn og rekstur versl-
361