Tímarit Máls og menningar - 01.02.1986, Page 95

Kvennamdl og kvennamenning
reiði. Þessi krafa um trúverðugleika, heildarmynd og rökfestu er feðraveld-
iskrafa — krafa sem konur hafa ekkert við að gera, að mati Toril Moi. Vegna
þess að þessi krafa byggir á ákaflega einföldum, en þó flóknum, hugsunar-
hætti um að allt „sem er í tákni “fallos“ og “logos“ (rakanna) sé fagurt og
satt — allt annað sé ruglingslegt, tætt, neikvætt, ógnandi eða ekki til.“ (Toril
Moi, 1985, 66-67)
I kvennarannsóknum í bókmenntum hefur raunsæi löngum verið tekið
fram yfir módernisma. Þrátt fyrir pólitískar og róttækar forsendur hefur
verið „lík í lestinni" þ. e. fagurfræði feðraveldisins, segir Toril Moi. Og
niðurstaða hennar er sú að Gilbert og Gubar og fleiri bandarískir femínistar
séu fræðilega ekki nógu róttækir, í verkum þeirra séu átök og spenna á milli
femínískrar róttækni og feðraveldisfagurfræði. Toril Moi er hins vegar á
þeirri skoðun (eins og Frakkarnir) að ef konur eigi samstöðu með einhverj-
um séu það módernistarnir sem hundsi hefðir feðraveldisins, jafnt í hugsun
sem í tjáningu — þar sem „and-menningin“ sé róttækust eigi konur að vera.
Mál födur Derrida
Gilbert og Gubar svara gagnrýni „féminine écriture“ kvennanna óbeint í
nýrri grein og eru mælskar og fyndnar að vanda.13
Þær segja að óneitanlega séu kenningar frönsku femínistanna heillandi og
æsilegar og útópíur þeirra mun andríkari en bandarískur veruleiki. Það hafi
nefnilega verið gerðar femínískar rannsóknir í Bandaríkjunum á því hvernig
konur tala og tjá sig öðru vísi en karlar og niðurstöðurnar séu heldur
dapurlegar. Ef konur tali „kvennamál“ séu þær skoðaðar sem hálfvitar — ef
konur tileinki sér ekki þetta mál séu þær einangraðar og taldar ókvenlegar
(Gilbert og Gubar, 1985, 519). En þó að reynsluþekking bandarískra
kvenna sé ógn rasssíð í samanburði við hástökk þeirra frönsku sé samt lítil
ástæða til að falla flatur fyrir „nýjustu Parísartískunni“ hverju sinni.
Þær benda á, að þó að bandarískar og franskar kvennakenningar séu
gjörólíkar eigi þær það sameiginlegt að ganga út frá því að konur hafi aldrei
brotist fram í tungumálinu með reynslu sína, líkamlega og sálarlega, en þetta
sé alrangt. Nýjustu kenningar um tungumálið í þjónustu kvenna séu engan
veginn að kynna þetta efni til sögunnar og þær nefna mörg dæmi um
hugleiðingar og tilraunir eldri skáldkvenna með tungumálið, allt frá gagn-
rýni til nýsköpunar — persónulegs tungumáls. Hins vegar hafi þessar
tilraunir kvennanna ekki svifið í lausu lofti, bókmenntasögulega. Við verð-
um að skoða samspilið milli karla og kvenna í þessu sambandi sem öðrum.
Það skýtur skökku við að mati Gilbert og Gubar, ef módernistar alda-
mótanna svo sem James Joyce (sem Héléne Cixous skrifaði doktorsritgerð
um) eiga nú skyndilega að vera uppreisnargjörn fyrirmynd kvenna. Vissu-
85