Fréttablaðið - 29.05.2015, Blaðsíða 50

29. maí 2015 FÖSTUDAGUR| MENNING | 22
LEIKLIST ★★ ★★★
Hávamál
SÝNT Í TJARNARBÍÓI
HÖFUNDUR: ÞÓRARINN ELDJÁRN OG
LEIKHÓPURINN LEIKARAR: PÉTUR
EGGERZ, ALDA ARNARDÓTTIR OG ANNA
BRYNJA BALDURSDÓTTIR LEIKSTJÓRI:
TORKILD LINDEBJERG LEIKMYND:
RÓSA SIGRÚN JÓNSDÓTTIR BÚN INGAR:
CATHERINE GIACOMINI TÓNLIST OG
HLJÓÐMYND: GUÐNI FRANZSON
LÝSING: ÓLAFUR PÉTUR GEORGSSON
SÖNGUR: STEFÁN FRANZ GUÐNASON,
MEGAS
Möguleikhúsið fagnar tuttugu og
fimm ára afmæli sínu með upp-
setningu á leikverkinu Hávamál
sem frumsýnt var í Tjarnarbíói
síðastliðinn fimmtudag sem hluti af
Listahátíð í Reykjavík. Fimmtán ár
eru síðan leikhópurinn sýndi Völu-
spá á sömu hátíð og nú snúa þau sér
aftur að hinum kynngimagnaða
hugmyndaheimi goðafræðinnar.
Á ónefndu fjalli rís voldugt tré
upp úr jörðu; Askur Yggdrasils,
miðpunktur heimsins og uppspretta
óendanlegrar visku. Mæðgur, týnd-
ar á ferðalagi sínu, leita að leiðinni
heim, rekast á dularfullan mann
sem er allir og enginn í senn, kall-
aður mörgum nöfnum og býr yfir
ýmsum klækjabrögðum. En er
honum treystandi?
Verkið er unnið upp úr endurort-
um texta Þórarins Eldjárn en hann
gaf út fallega bók, myndskreytta
af Kristínu Rögnu Gunnarsdótt-
ur, árið 2011 þar sem Gestaþáttur
Hávamála var færður á nútíma-
legra mál. Skilaboð þessa rómaða
og frægasta þáttar ljóðabálksins
grundvallast á mannlegri tilvist
og þeim lexíum sem læra má af
henni. Lærdómsríkur og fallegur
texti sem er við hæfi allra aldurs-
hópa, svo mikið er alveg ljóst.
En þrátt fyrir gífurlega frjóan
jarðveg byrja sprungur fljótlega
að koma í ljós í þessari sýningu.
Spyrja má til hvaða áhorfendahóps
leikverkið talar en samkvæmt aug-
lýsingum er það ætlað áhorfend-
um tíu ára og eldri. Eitt af grunn-
vandamálunum sýningarinnar
liggur í sjálfu leikhandritinu, sem
er afskaplega dapurt, og hvernig
framvindan er útskýrð. Mæðgurn-
ar fara í þetta frækna ferðalag upp
á heiði svo að dóttirin geti sannað
útileguhæfileika sína fyrir móður
sinni því hana langar á Hróars-
keldu hátíðina í Danmörku með
vinum sínum.
Raunsæi er klárlega einungis
einn angi sviðslista en einhverja
vitsmunalega og tilfinningalega
tengingu verða áhorfendurnir að
hafa í verkum líkt og þessu svo að
persónur þess og ákvarðanir þeirra
verði trúanlegar. Ekkert gefur til
kynna í heimi Hávamála né okkar
að sextán ára unglingsstelpa sé lík-
leg til að fá leyfi móður sinnar til
að fara ein á Hróarskeldu, hvað þá
að vinir hennar hafi fengið leyfi og
jafnvel að Hróarskelda sé í tísku
hjá unglingum nú til dags.
Þetta er bara dæmi um þá fjöl-
mörgu galla handritsins sem rétt
hangir saman á Hávamálum en
þau eru saumuð inn í ofureinfaldan
söguþráð, sem skortir algjörlega
innra samræmi, líkt og síendurtek-
in predikunarpása. Atvik í sögunni
virðast vera leikrænar afsakanir
til að koma skilaboðum Hávamála
á framfæri frekar en reynslusaga
tveggja manneskja. Engin tenging
er á milli persónanna, engin til-
finningaleg þróun á sér stað og í
raun er enga niðurstöðu að finna
heldur.
Pétur Eggerz leikur hinn
leyndar dómsfulla gestgjafa
mæðgnanna en er ósannfærandi að
mestu þrátt fyrir ýmis skrípalæti.
Alda Arnardóttir og Anna Brynja
Baldursdóttir hafa sáralítið að gera
nema bregðast við trúðalátum og
yfirlýsingum huldumannsins.
Alla snerpu skortir í leikstjórn-
ina sem er í höndum Torkild Linde-
bjerg og sviðið er illa nýtt en stór
hluti atburðarásarinnar fer fram
á takmörkuðum hluta þess. Sviðs-
lausnir eru af allra ódýrustu gerð
og ekkert uppbrot sjáanlegt í fram-
setningunni. Leikmyndina skapar
Rósa Sigrún Jónsdóttir en hún er
ágæt í sinni litadýrð þrátt fyrir að
vera ansi flöt og búningar Cather-
ine Giacomini eru frekar ófrum-
legir. Svipaða sögu má segja um
tónlistina og lýsinguna, engar
eftir minnilegar áherslur eða skýr
höfundareinkenni að sjá heldur
eingöngu einfaldan og yfirborðs-
kenndan ramma utan um meingall-
að handrit.
Sviðsverk ætluð börnum hafa
verið í miklum blóma á síðustu
misserum og mörg þeirra verið
virkilega góð en Hávamál skortir
allan metnað, orku og gleði. Verk
sem telja ekki lengra en þrjú kort-
er geta haft gífurlegan sprengi-
kraft en hér er sleginn sami þrótt-
litli takturinn frá upphafi til enda.
Möguleikhúsið á að gera miklu
betur heldur en þetta miðað við
reynslu leikhópsins og gæði efni-
viðarins. Sigríður Jónsdóttir
NIÐURSTAÐA: Möguleikhúsið missir
marks í daufri og ófrumlegri sýningu.
Andleysi við miðju jarðar
MÖGULEIKHÚSIÐ Leikararnir Alda Arnardóttir, Pétur Eggerz og Anna Brynja
Baldurs dóttir mynda leikhópinn í leikverkinu Hávamál. FRÉTTABLAÐIÐ/GVA
BÆKUR ★★★★ ★
Blóð í snjónum
Höfundur: Jo Nesbø
ÞÝÐING: BJARNI GUNNARSSON
JPV ÚTGÁFA 2015
192 BLAÐSÍÐUR
Ólafur er afgreiðslumað-
ur. Hann afgreiðir fólk.
Það segir hann móður
sinni en sleppir því
reyndar að segja henni
að það geri hann fyrir
fullt og allt.
Nýjasta skáldsaga
Jo Nesbø, Blóð í
snjónum, er sögð frá
sjónarhorni Ólafs.
Leigumorðingja
með gott hjarta-
lag. Svona miðað
við aðstæður.
Ólafur fær
samúð lesand-
ans, hann er söguhetj-
an, tekur málstað lítilmagnans
og er lítilmagni sjálfur. Jo Nesbø
vísar í Vesalingana eftir Victor
Hugo, uppáhaldsbók Ólafs, og leyf-
ir vonlausri rómantík að smita frá-
sögnina allt til enda og tekst vel
upp. Hann vísar líka í norræna kon-
unga, drottnara sem taka sér vald
til að drepa og jafnvel saklausa
snjókarla úr vinsælli teiknimynd
fyrir börn.
Bókin er fimlega skrifuð frá
upphafi til enda og lituð sterkum
lýsingum á umhverfi og minninga-
brotum úr lífi Ólafs sem fléttast
við söguframvinduna með snjöll-
um hætti.
Lýsingar á blóði og leikur að
andstæðum frosts og líkamshita,
tómhyggju og ástarþrá eru eftir-
minnilegar og sér í lagi sterk
myndgerving rithöfundar á bæl-
ingu Ólafs, snjókarl úr blóði.
Stundum læðist að grunur um að
sagan um Ólaf hafi fæðst í
undirbúningi ann-
arrar skáldsögu,
í tilraun höfund-
ar til að setja sig
í spor illmennis-
ins. En það er ekki
verra. Einbeitingin
er áþreifanleg.
Skáldsagan er
líka leikur að stíl
og Nesbø nýtur þess
að tefla fram mynd-
rænum lýsingum í
anda noir-kvikmynda.
Þar má helst tefla fram
tálkvendinu sem fell-
ir hann. Eftirminnileg
bomba sem undirstrik-
ar frostið og kuldann
með hvítu litarafti. Aðrar
konur í lífi Ólafs, móðirin
sem getur ekki veitt honum ást og
fatlaða konan sem hann fer á mis
við eru áhrifamiklir drifkraftar í
lífi hans þrátt fyrir að megna ekki
að bjarga honum eða elska enda
er þrá lítilmagnans eftir frelsi og
ást blekking ein og ekkert Disney-
ævintýri.
Kristjana Guðbrandsdóttir
NIÐURSTAÐA: Fimlega skrifuð bók,
lituð sterkum lýsingum sem fléttast
við söguframvinduna með snjöllum
hætti. Ein eftirminnilegasta skáldsaga
Jo Nesbø.
Snjókarl úr blóði
SRI LANKA
PARADÍSAREYJAN
3. - 16. NÓVEMBER
Verð kr. 549.900.-
Innifalið í verði: Hálft fæði, flug, hótel, skattar, íslenskur fararstjóri og allar ferðir.
Hrífandi náttúra, einstök menning og fjölbreytt dýralíf sem
eiga varla sinn líkan, ævintýraleg upplifun í einstöku umhverfi.
Við kynnumst framandi og heillandi heimi sem tekur á móti
ferðalöngum með opnum örmum.
LIFÐU
í NÚLLINU!
Til hvers að flækja hlutina?
365.is | Sími 1817
MENNING
1
5
-0
9
-2
0
1
5
1
0
:2
2
F
B
0
6
4
s
_
P
0
6
3
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
6
4
s
_
P
0
5
0
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
6
4
s
_
P
0
0
2
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
6
4
s
_
P
0
1
5
K
.p
1
.p
d
f
A
u
to
m
a
tio
n
P
la
te
re
m
a
k
e
: 1
6
3
3
-6
5
2
C
1
6
3
3
-6
3
F
0
1
6
3
3
-6
2
B
4
1
6
3
3
-6
1
7
8
2
8
0
X
4
0
0
1
B

F
B
0
6
4
s
_
2
8
_
5
_
2
0
1
5
C
M
Y
K