Tímarit Máls og menningar - 01.05.1987, Page 43

Dýrlegt er að deyja fyrir föðurlandið
„Mon fils, reprenez courage!"
Nú fyrst sneri hún höfðinu eilítið í áttina til varðmannsins. Rödd
hennar var hvískur eitt og rann saman við skrjáfið í silkikjólnum sem
hún bar.
„Eg verð á svölunum," hvíslaði hún. „Verði ég hvítklædd, þýðir
það að ég hef fengið vilja mínum framgengt ..."
„Ef ekki, geri ég ráð fyrir að þú verðir svartklædd,“ sagði hann.
Enn kvað við trumbusláttur sem reif hann upp úr þönkum sínum,
honum fannst hann hafa nálgast, og af skyndilegri ringulreið þóttist
hann geta ráðið að lokið hefði verið við að lesa upp dómsorðið;
liðsforinginn rúllaði skjalinu saman í skyndi; klerkurinn gerði kross-
mark yfir fanganum; tveir menn gripu undir hendur hans. Hann lét
þá ekki reisa sig við, heldur stóð léttilega á fætur með eilitlum
stuðningi hermannanna tveggja. Um leið og hann gekk út úr klefan-
um spratt sú vissa djúpt úr vitund hans að þetta myndi allt fara á
sama veg og annað í lífi hans. Dauðinn stóð nú höllum fæti í þessari
martröð, því allt var lífsins megin: æska hans, uppruni, orðspor
ættarinnar, ást móðurinnar, mildi keisarans. Jafnvel sólin brosti til
hans þegar hann steig upp í vagn með hendur bundnar á bak aftur,
eins og ótíndur ræningi.
En sú tilfinning hvarf fljótt, eða þegar vagninn ók inn á breiðgötu
þar sem hávær skríllinn beið hans, fólk komið allt frá fjarlægustu
byggðum keisaradæmisins. Milli þess sem trumbur voru barðar
heyrði hann ógnandi hvískur skrílsins og sá hvar fólk steytti hnefana
illilega í áttina til hans. Múgurinn heimtaði að keisarinn refsaði
honum, því skríllinn stendur ætíð sigurvegarans megin. Hann varð
þrumu lostinn við að horfa upp á þetta. Hann drúpti höfði, hnipraði
sig saman eins og verið væri að berja hann (fólk kastaði einum og
einum steini í hann), dró sig saman í æ fastari hnút. Múgurinn
skynjaði að hann var að gefa sig, gugna. Og þá gullu við nokkurs
konar fagnaðaróp. (Því skríllinn nýtur þess að sjá stolta menn
gugna.)
Við enda breiðgötunnar, þar sem aðallinn hafði aðsetur og fámenn-
ara var, leit hann upp. Hann sá hvar morgunsólin stafaði geislum
sínum á ljósan blett á svölunum. Móðir hans stóð þar hvítklædd frá
hvirfli til ilja, studdist létt við handriðið, og bak við hana óx þéttur og
gróskumikill vafningsviður, eins og til að leggja áherslu á hvað
169