Tímarit Máls og menningar - 01.01.1988, Side 99

Dxmd til að hrekjast
tímanum. Þegar Anton horfir sínum bláu augum í græn augu Oldu eru
augu hans „ekki lengur úr föstum hafís heldur fljótandi vatni“ (35): „Eg
geng á vatninu í augunum á þér“ (87). Þegar hann fer segir hún og tengir
flæðið frelsinu:
Þessar þrjár vikur verða fljótar að líða. Segir þú. Eg hefði aldrei sagt það.
Veistu ekki að tíminn er fljótandi hjá þeim sem fer. Hjá hinum sem eftir situr
er tíminn úr föstu efni. (55)
Skýrast kemur flæðið fram í aðalmynd sögunnar: öldumyndinni. Alda er
aldan persónugerð, og um leið mynd hins villta, ringulreiðarinnar, kórunn-
ar sem ekki er bundin í neitt kerfi. I Sviss sogast hún upp á fjöll í lóðréttum
lestum" (135) í leit að sjálfri sér og samastað sínum í tilverunni:
Svissland er úthafslaust land og Alda er landlaus alda. Utlæg Alda í ofríki
ástar. Það ríki er að sönnu sjálfstætt og fullvalda en liggur áreiðanlega ekki
að sjó. Sigling útilokuð. (135)
Hún þráir þennan stað, leitar og sækir sífellt á, en án þess að finna:
Oldum úthafsins er strandlengjan langþráð
Uthaf án strandlengju = alheimslaust úthaf.
Öldur á því falla að engu. Falla aldrei frá.
Eg er óferjandi Alda. Landlaus Alda. Á siglingu jafnhá um úthaf. Án
snertingar við ströndina. Vonlaus um eðlilegt aðfall. Alda. Dæmd til að
hrekjast. (81)
Flæði öldunnar kallast á við flæði stílsins, þar sem samfélagslegum veru-
leika er í sífellu storkað af villtri orðræðu tilfinninga sem brýtur gegn hinu
almenna rökvísa máli.29
Alda/n er dæmd til að hrekjast, vegna þess að í karlveldinu hafa konur
engan stað að fara á. Um leið er saga hennar sár og jafnframt grótesk saga
um konu sem leitar að sjálfri sér í ástinni en ferst vegna þess að sá karlmað-
ur sem hún festir ást á er í raun hlutgerving, ef ekki steingervingur, karl-
veldisins sjálfs. Og karlveldið endurgeldur ekki ást kvenna. Jafnframt má í
bókinni sjá vísbendingu um þau öfl sem gætu unnið á þessu veldi: nei-
kvæðið, gróteskuna og hláturinn, og ekki síst flæðið, ölduna sem brýtur á
steininum, sverfir hann og mýkir. Og að lokum molar.
NEÐANMÁLSGREINAR:
1 Steinunn Sigurðardóttir, Tímaþjófurinn, Iðunn, Reykjavík 1986, bls. 157. Hér
eftir verður vitnað til blaðsíðutals bókarinnar innan sviga á eftir hverri tilvitnun.
89