Morgunblaðið - 23.12.2014, Blaðsíða 4

4 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 23. DESEMBER 2014
FRÉTTASKÝRING
Baldur Arnarson
baldura@mbl.is
Haldi verðlag áfram að lækka er
ekki hægt að útiloka að tímabundið
skapist ástand verðhjöðnunar á Ís-
landi. Slíkt gæti haft jákvæðar og
neikvæðar afleiðingar. Verðbólga
mælist nú aðeins 0,8% en var til sam-
anburðar 4,2% í desember í fyrra.
Með verðhjöðnun er átt við ástand
sem skapast þegar verð á vörum fer
lækkandi og árleg verðbólga er und-
ir 0% á ári. Verðbólgan nú er ekki
langt frá því marki.
Sveinn Agnarsson, dósent í við-
skiptafræði við Háskóla Íslands,
segir verðhjöðnun geta haft tvenns
konar neikvæðar afleiðingar.
„Í fyrsta lagi er hætta á því að
fjárfestar og neytendur haldi að sér
höndum vegna þess að hlutir verða
ódýrari á morgun. Það er ekki æski-
legt og getur leitt til þess að fyrir-
tæki sem ætla að framleiða vöru eru
hikandi vegna þess að verðlag er fall-
andi. Það getur haft töluverð áhrif á
umsvif í hagkerfinu og komið niður á
hagvexti. Það getur farið af stað víta-
hringur, þegar verðlækkun leiðir til
þess að minna er framleitt, með þeim
afleiðingum að það myndast pressa á
að lækka laun. Þegar laun lækka
minnkar eftirspurn enn frekar. Það
getur komið niður á atvinnustiginu.
Fyrir vikið lækkar verð enn frekar.
Lánin hækka í verðhjöðnun
Í öðru lagi hækka til dæmis raun-
vextir af verðtryggðum og óverð-
tryggðum lánum ef verðlag fer lækk-
andi. Raunvirði lána getur þannig
hækkað í verðhjöðnun,“ segir Sveinn
og nefnir fleiri dæmi um áhrif verð-
hjöðnunar. „Ef verðlag lækkar og
laun haldast óbreytt þýðir það meiri
kaupmátt. Verðtryggð lán lækka þá
frekar en hitt, enda vega verðbæt-
urnar þungt.“
Sveinn á ekki von á því að hverf-
andi lítil verðbólga um þessar mund-
ir muni hafa neikvæð áhrif á hagvöxt
á fyrsta ársfjórðungi 2015. „Þetta
tekur tíma og gerist ekki einn, tveir
og þrír. Ég held að í okkar umhverfi
á Íslandi þurfum við ekki að hafa
miklar áhyggjur af verðhjöðnun.“
Regína Bjarnadóttir, forstöðu-
maður greiningardeildar Arion
banka, segir að nú sé verðhjöðnun ef
húsnæðisliðurinn í vísitölu neyslu-
verðs er undanskilinn.
Spurð hvort greiningardeildin
geri ráð fyrir því að verðbólgan fari
undir núllið á fyrstu mánuðum næsta
árs segir Regína að svo sé ekki. „Við
gerum ráð fyrir að verðbólgan verði
áfram mjög lítil á næsta ársfjórð-
ungi, eða um og undir 1%.“
Regína segir aðspurð að það muni
vega á móti ýmsum verðlækkunum
um áramótin að virðisaukaskattur á
matvæli hækkar úr 7% í 11% og að
húsnæðisverð muni halda áfram að
hækka. „Það hefur mjög lítið verið
byggt af húsnæði á höfuðborgar-
svæðinu og eftirspurnin er alltaf að
vaxa. Það er enn eftirspurnarþrýst-
ingur á markaðnum.“
Regína segir það jákvætt að kaup-
máttur aukist í svo lágri verðbólgu
sem sé jákvætt fyrir hagkerfið. Það
ásamt leiðréttingu verðtryggðra
íbúðalána geti stutt við vöxt einka-
neyslu.
Minnkar líkur á vanskilum
Sigurður Erlingsson, forstjóri
Íbúðalánasjóðs, segir að lítil verð-
bólga síðustu mánuði geti haft þau
áhrif að það dragi úr nýjum vanskil-
um hjá sjóðnum. Þ.e. minnki líkurn-
ar á að það verði ný vanskil. Hann
segir litla verðbólgu líka hafa jákvæð
áhrif á efnahagsreikning sjóðsins,
með því að draga úr misvægi milli
verðtryggðra eigna og skulda.
„Þetta hefur styrkjandi áhrif á af-
komuna. Sjóðurinn er með meira af
verðtryggðum skuldbindingum en
verðtryggðum eignum. Það hefur því
jákvæð áhrif að það sé lítil verð-
bólga. Ef verðbólgan er mikil vaxa
skuldirnar lítillega umfram eignir.
Lágt verðbólgustig hefur að jafnaði
þau jákvæðu áhrif að hífa upp vaxta-
mun sjóðsins,“ segir Sigurður sem
kvaðst ekki hafa tölur við höndina
um ávinning ÍLS vegna þessa.
Verðþróun nálgast verðhjöðnun
 Verðbólgan er 0,8% og á mörkum verðhjöðnunar  Dósent segir verðhjöðnun hafa kosti og galla
 Forstöðumaður greiningar Arion banka segir að nú væri verðhjöðnun án húsnæðisliðar í vísitölu
Morgunblaðið/Ómar
Gámar í Sundahöfn Verðlag á Íslandi er á niðurleið. Íbúðalánasjóður hagnast á því að verðbólga er lítil.
Hluti eigna Íbúðalána-
sjóðs er óverðtryggður
» Með vaxtamun er vísað til
vaxtatekna umfram vaxtagjöld.
» Hluti af lausafjáreignum ÍLS
er óverðtryggður.
» Ef verðbólga er há mun að
sögn Sigurðar Erlingssonar,
forstjóra ÍLS, að jafnaði ekki
nást góð ávöxtun af óverð-
tryggðum eignum.
» Ávöxtun af óverðtryggðum
eignum er því nú hagstæð mið-
að við fjármögnunarkostnað.
Vilhjálmur Egilsson, rektor Há-
skólans á Bifröst og doktor í hag-
fræði, telur að hagvöxtur muni
mælast umtalsvert meiri þegar
árið er gert upp en á fyrstu níu
mánuðum ársins. Vísar hann þar
til þess að Hagstofan áætlaði að
hagvöxtur á tímabilinu frá 1. jan-
úar til 30. september hefði að-
eins verið 0,5%.
„Ég held að þegar árið í heild
verður skoðað muni koma meira
upp úr kössunum en Hagstofan
áætlar núna. Ég held að hagvöxt-
urinn verði yfir 3%. Ef horft er á
verðlagstölur og tekjutölur,
launavísitöluna, gengur þetta
ekki upp,“ segir hann.
Vilhjálmur segir þetta tímabil
lágrar verðbólgu minna dálítið á
tímabilið þegar gengi krónu var
stöðugt eftir þjóðarsáttarsamn-
ingana 1990. Tekjuaukningin sé
nú hins vegar meiri en þá.
Vilhjálmur vísar hér meðal ann-
ars til þess að í september 1992
fór verðbólga í 2,5% og var hún
undir því marki fram í mars 1993.
Telur hagvöxtinn vanmetinn
DOKTOR Í HAGFRÆÐI BENDIR Á LAUNAVÍSITÖLU
„Við erum búin að ryðja allar helstu leiðir. Það er líka
góð spá um jólin þannig að við teljum ástandið nokkuð
gott. Við erum hins vegar með hliðarstíga sem enn eru
óruddir en það gerir ekkert til því fólk hefur nú gott af
því að ganga aðeins,“ segir Þórsteinn Ragnarsson, for-
stjóri Kirkjugarða Reykjavíkurprófastsdæma.
Fannfergið hefur víða áhrif og svo er einnig hjá
kirkjugörðum. Þótt Þórsteinn gæti eins verið að tala
um ástand vega í Reykjavík þá er hann að ræða um
kirkjugarða höfuðborgarsvæðisins.
Þúsundir bíla munu streyma í kirkjugarðana um jól-
in og tugir þúsunda gesta. Segir Þórsteinn að þol-
inmæði verði að vera í farteskinu. „Áður en komið er í
kirkjugarðana er gott að huga að nokkrum grunn-
atriðum. Það er til dæmis hentugt að vera með litla
skóflu með sér ef þarf að hreinsa af leiðum. Einnig er
gott að hafa skreytingar sem vistvænastar því það
munar miklu þegar þeim er fargað. Einnig þarf að vera
vænn skammtur af þolinmæði því hingað koma þús-
undir bíla og enn meira af fólki.“
Þórsteinn bendir á að Íslendingar séu duglegir að
vitja leiða og þegar erlendir kollegar hans koma í
heimsókn fallast þeim oft hendur yfir hversu mikil um-
ferð sé um garðana. „Skylduræknin að heimsækja þá
sem eru farnir er mikil meðal Íslendinga yfir hátíð-
arnar.“
Morgunblaðið/Eggert
Við leiði Skófla, vistvænar skreytingar og þolinmæði er lykillinn að góðri stund við leiði látinna ástvina.
Illfært í hliðargötum kirkjugarða