Tímarit Máls og menningar - 01.03.1999, Síða 46

HAUKUR ÁSTVALDSSON
flóknara en svo, og ég reyni að gera það eins vel og ég get. En það sem ég geri
til að það megi takast er þveröfugt við það sem stjörnurnar í bókmennta-
heiminum á Spáni í dag gera. Því þar sem þær taka að jafnaði sjálfar sig afar
hátíðlega en leggja minna upp úr því sem þær fást við, reyni ég að stunda starf
mitt af eins mikilli einurð og aga og mér framast er unnt en reyni frekar að
hlæja að sjálfum mér sem einstaklingi. I þessu er ég undir áhrifum gamallar
alþýðuspeki sem sú gamla kona sem ól mig upp var sífellt að minna mig á
þegar hún sagði: „Kúkurinn úr þér lyktar ekkert betur en kúkurinn úr öðru
fólki.“
Aftanmálsgreinar
1 Luis Cernuda (1902-1963) var eitt fremsta skáld þeirrar kynslóðar spænskra skálda sent
alla jafria er kennd við ártalið 1927. Meðal þeirra voru, auk Cernuda, F. García Lorca,
Pedro Salinas, Rafael Alberti, Vicente Aleixandre og Dámaso Alonso svo nokkrir séu
nefndir. Árið 1938 hraktist Cernuda í útlegð til Bretlands, kenndi þar m.a. spænsku við
Háskólann í Glasgow og Cambridge áður en hann fluttist til Bandaríkjanna árið 1947.
Síðustu ár ævi sinnar bjó Cernuda í Mexíkó. Hann skrifaði töluvert um hlutskipti rithöf-
undarins í útlegð.
2 Þótt hugtakið mudéjar sé strangt til tekið einungis heiti yfir þá múslima sem fengið höfðu
leyfi til að búa samkvæmt sið sínum á Spáni eftir að kristni hafði verið gerð að lögleiddri
ríkistrú og síðasta vígi mára sigrað (hugtakið er dregið af arabíska orðinu mudayyan, þ.e.
„sá sem fær að vera“) hefúr heiti þetta í seinni tíð verið æ meira notað yfir þann liststíl sem
þróaðist upp úr þessari sambúð kristinna og múslíma á tímabilinu fr á elleftu öld til þeirr-
ar sextándu og einkennist helst - frá sjónarhóli vestrænna manna - af skýrum áhrifúm frá
arabískri list. En þessi sambræðsla vestrænnar og austrænnar listhefðar er einstök og er af
augljósum sögulegum ástæðum einungis að finna á Spáni.
3 Hér er um að ræða langt frásagnarljóð eftir Juan Ruiz, erkiprest af Hita, sem virðist að ein-
hverju marki sjálfsævisögulegt og varðveist hefur í tveimur handritum frá fjórtándu öld.
Lítið sem ekkert er vitað um höfundinn sjálfan utan það sem fram kemur í ljóði þessu.
Verkið er hinn kostulegasti samsetningur um ástir og kynlíf sem fléttað er saman við
vangaveltur um vanda mannlegrar tilvistar.
4 La Celestina eftir Fernando deRojas (um 1465-1541) erþaðbókmenntaverkspænsktsem
menn telja yfirleitt standa næst á eftir Don Kíkóta hvað snertir mikilvægi fyrir síðari tíma
þróun evrópskra bókmennta. Verkið er skrifað 1499 en í því eru saman komnir margir
þeir þættir sem einkenna viðhorf nútímabókmennta til veruleikans og mannlegrar til-
vistar í samanburði við bókmenntir fornaldar og miðalda.
5 Höfundur þessa verks fæddist í Córdoba í kringum 1480 og dó að öllum líkindum í Fen-
eyjum fimmtíu og fjórum árum síðar. Sumir telja að hann hafi verið gyðingur útlægur frá
Spáni því vitað er af ferðum hans í Róm skömmu eftir 1492, árið sem gyðingar voru reknir
frá Spáni. Lozana frá Andalúsíu sver sig í ætt við Celestínu og skúrkasögurnar. 1 verkinu er
greint frá ferðum spænskrar hirðmeyjar um Italíu þar sem hún smálærir brögð þau og
brellur sem best reynast þegar menn vilja koma sér áfram í ítölsku samfélgi endurreisnar-
tímans.
6 Goytisolo skýrir ekki nánar hvers vegna hann álítur Machado de Asís hafa skrifað undir
óbeinum áhrifum ff á Cervantes í gegnum Lawrence Sterne. Hann segir einungis að Asís sé
36
www.mm.is
TMM 1999:1