Tímarit Máls og menningar - 01.03.1999, Blaðsíða 168

RITDÓMAR
dotta“ (bls. 167). Játningar og afsakanir
eru sammannlegir breyskleikar og því
líklegir til að tengja menn saman.
Alvarlega drifið í sögunni er lík sem
Helgi telur sig hafa rekið tærnar í þegar
hann var sem minnst áttaður í gilinu í
Lúxembúrg. Hugsunin um þetta hugs-
anlega lík ásækir hann og dregur hann til
ábyrgðar þannig að hann finnur sig knú-
inn til að senda fyrirspurn til þarlends
úrklippuþjónustufyrirtækis. Meðan sag-
an líður í kerskni og meinlausri upprifj-
un liggur svarbréfið á borði þess Helga
sem hann er orðinn undir lok 20. aldar.
Kannski skiptir þessi hugsanlegi maður
hann svo miklu máli af því að þeir tveir
hefðu auðveldlega getað víxlað örlögum;
hefði Helgi getað legið þarna í valnum og
enginn raunverulega látið sig dauða hans
varða? Slík hugsun eykur á harmleikinn í
lífinu, ekki síður en hugsanlegum dauða.
Hrúgaldið hlaut að vera maður, möl-
brotinn, og hann hafði fallið ofan af
brúnni. Hafði honum verið hrint?
Hafði hann fleygt sér sjálfur? Ég sá
þetta: ungur maður í úlpu, hann er
kannski nýkominn í bæinn í atvinnu-
leit og lendir í einhverju dópistahyski,
honum er hrint af brúnni, hann svífur,
svífur svona í spíral, augnablik lítur
hann út eins og Batman í myrkrinu, en
hann er engin hetja, hann er bara
svangur ræfill, fötin hans eru líka
snjáð og ódýr að sjá, já, kannski er
þetta bara rónagrey. Ég sé hann svífa
niður, mér finnst ég sjálfur hanga í
lausu lofti. (bls. 16)
I lokin opnar hann svarbréfið og verður
engu nær um þetta mögulega dauðsfall
en hann kemst að nokkrum sannleika
um sjálfan sig. Hvað er það sem við mun-
um að leikslokum, hvað stendur upp úr
lífinu og fylgir okkur í dauðann? Tilvitn-
unin í texta Konráðs Gíslasonar fremst í
bókinni vísar vafalaust til þeirra efasemda
sem Helgi má glíma við um ævina. Helgi
kemst að einhverri niðurstöðu fyrir sjálf-
an sig en þar skilur leiðir með honum og
lesandanum sem þrátt fyrir allt hefur ekki
átt lífshlaup Helga. Hvor um sig á sitt
eigið líf. Líf Helga er fullt af örsögum sem
tilviljunin hefur raðað niður á ævidagana.
í raun skiptir þessi röð ekki svo miklu
máli. Helgi fellur fyrir Andreu og Kathy,
Anna Þóra fellur fyrir Helga, Helgi fer til
Svíþjóðar og borðar graflax á aðfangadag
og aftur á jóladag, Helgi kynnist Pétri
Kristjánssyni, Helgi flækist til Italíu í
erindagjörðum fyrir Pétur og Helgi glímir
við heimspekina. Stundum leiðir óneit-
anlega eitt af öðru, forsendur eru til staðar
en þær eru veigalitlar.
Höfundur Lúx hefur gefið hverjum
kafla nafn og í lok bókar eru þeir allir tald-
ir upp í efnisyfirliti. Það er sjaldgæft í
skáldsögum en mér finnst höfundur ein-
dregið gefa þannig til kynna að kaflana
megi allt eins lesa staka. Þannig gerast
einmitt kaupin í smásögunum, lesandi
fær takmarkaðri sýn á persónuna. Bindi-
efhið, vera Helga í Kaupmannahöfn og
Lúxembúrg með tilhlýðilegum upplifun-
um, þ.á m. hinum meinta líkfundi, verður
að sama skapi veigaminna og
skemmtigildið fær aukið vægi. Lúx er
nefhilega skemmtisaga sem víða er hlæj-
andi að. Lítil skondin atvik kæta lesand-
ann, sbr. frásögnina af bókunum sem
Helgi hefur tilhneigingu til að kaupa en
ekki lesa (bls. 19). Ekki er ólíklegt að
margur bókamaðurinn taki þessa
„ádrepu“ til sín. Helgi hefur prýðilegan
húmor fýrir þessari áráttu sinni: „Báðar
þessar tilteknu bækur [ Orðiti eftir Sartre
og önnur effir Quine] á ég reyndar ennþá.
Nema þær hafi týnst í flutningunum. Báð-
ar ólesnar. Ég held að þetta séu framúr-
skarandi bækur“ (bls. 19). Önnur
smásaga í sögunni er þegar Þórður vinur
hans fær hann til að flytja nemendum sín-
158
ww w. m m. is
TMM 1999:1