Tímarit Máls og menningar - 01.06.2000, Blaðsíða 112

RITDÓMAR
kona verði geðveik eftir ástvinamissi eða
þegar lítið barn deyr í blóma lífsins.
I þessu kalda og skeytingarlausa um-
hverfi elst Laufey, aðalpersóna bókarinn-
ar, upp. Það er hún sem talar í upphafi
bókar og það er hún sem með þessum
orðum hrópar á hjálp. Hjálp sem enginn
getur veitt henni vegna þess að í þessu
umhverfi hefur enginn neitt að gefa. Hún
elst upp við skeytingarleysi og barsmíðar
því í þau fáu skipti sem faðirinn er til stað-
ar er hann upptekinn við að blóta og
ragna og upplýsa mömmuna um það
hvað hún sé mikill aumingi. Börnin fara
ekki varhluta af þessum upplýsingum og
Laufey elst upp við þau skilaboð að hún sé
einskis virði, að hún sé hálfviti sem eigi
vart skilið að lifa. í hefndarskyni fyrir
meðferð föðurins lætur mamman illsku
sína bitna á Laufeyju. 1 hvert skipti sem
hún dragnast á fætur fer hún að þrífa
skápana, sem eru að sögn Laufeyjar, alltaf
fullir af pöddum. En það er sama hversu
mikið mamman þrífur, pöddumar koma
alltaf affur. Það er táknrænt fýrir lífið sem
þær lifa; skíturinn og óþverrinn fer hvergi.
Laufey er „auminginn" í skólanum.
Hún er lögð í einelti og í tímans rás fer
hún að trúa skilaboðum umhverfisins og
laumast meðfram veggjum. Og þótt hún
vilji helst dvelja inni við í eigin drauma-
heimi rekur mamman hana út með
Eygló Línu, systurina sem er algjör and-
stæða Laufeyjar. Hún er gullinhærð og
falleg og nýtur aðdáunar allra, öfugt við
Laufeyju sem hatar hana fyrir vikið, og
gerir henni allt til miska. Hún þarf
stöðugt að vera að passa af því mamman
er svo „veik“ og tímann nýtir hún vel til
að hræða Eygló Línu sem mest hún má.
Með þessu athæfi hlýtur Laufey aðeins
enn meiri skammir því Eygló Lína flýr
vælandi í mömmufang og eftir situr
Laufey enn bitrari en fyrr.
Höfundur dregur upp sérkennilega
mynd af Laufeyju. Annars vegar sér les-
andinn stelpu með augum „allra hinna“,
ömurlegan vanskapning sem skakklapp-
ast um hverfið og virðist hvorki vita í
þennan heim né annan. Hins vegar sér
lesandinn inn í huga Laufeyjar sem er
bæði frjór og skapandi. Sú mynd sem þar
birtist er reyndar nístandi því Laufey er
bæði reið og beisk og hefnir sín í hugan-
um á Eygló og fleirum. Það er hinsvegar
raunsætt því hvar geta „yfirgefin“ börn
hefnt sín ef ekki í huganum? En þrátt fyr-
ir skapandi hugsunarhátt er Laufey svo
skemmd af aðstæðum sínum að lesandi
sér að hún mun aldrei komast af. Hún
leikur sér að því að fylla fólk ógeði, borð-
ar t.d. rottu og lætur halann dingla út um
munnvikin. Og hún er svo full af reiði að
eftir barnamessur fer hún niður í fjöru,
rífur Jesúmyndirnar í tætlur, hrækir á
þær og lætur síðan hafið taka þær. Lífið
hefúr kennt henni að það er enginn sem
gætir hennar, síst af öllu Jesú sem er að-
ein fjarlæg skuggamynd af öllu því fagra
sem Laufey fær aldrei að upplifa. Hún og
Jesú eiga að vísu píslargönguna sameig-
inlega en Laufeyjar verður aldrei minnst
á spjöldum sögunnar. Hún er aðeins sak-
laust peð í aumu tafli heimsins.
Þegar Laufeyju líður hvað verst treður
hún flugum undir augnlokin sem er tákn
fyrir það að hún vill ekki horfast í augu
við sitt ömurlega hlutskipti. Og hún
reynir sem mest hún getur að halda því
sem hún kallar Hörkuaumingjann í
skefjum Hún segir:
Veistu hvað ég kalla hana? Þessa sem
notar augun í mér? Hörkuaumingjann.
Hún er aumingi sem þolir ekki hörku
svo ég skil varla hvernig hún getur verið
til. Einhvern daginn sting ég úr mér
augun ffekar en að leyfa henni að nota
mín augu. Hún fær ekki einu sinni
ekkasog þegar hún grætur, tárin leka
bara niður einsog klístraðir regndrop-
ar niður rúðu og stundum þegar hún
110
www.malogmenning.is
TMM 2000:2