Tímarit Máls og menningar - 01.12.2000, Blaðsíða 31

AÐ VELJA SJÁLFAN SIG
sjálfsblekkingu ef hann telur sig geta hjálpað öðrum. Því að í sann-
leika sagt, til að geta hjálpað öðrum þá verð ég að skilja meira en hann,
en þó fyrst og fremst að skilja það sem hann skilur. Ef mér mistekst
það, þá hrekkur aUur minn skilningur ekki til að hjálpa honum. Vilji
ég samt koma þessum mikla skilningi mínum á framfæri, þá er það af
hégóma eða hroka, þannig að í stað þess að verða honum að liði er ég
þegar allt kemur til alls að sækjast eftir aðdáun hans. En öll sönn hjálp
hefst með auðmýkt: Hjálparinn verður fyrst að auðmýkja sig gagn-
vart þeim sem hann vill hjálpa og þar með skilja að það að hjálpa er
ekki hið sama og að drottna, heldur að þjóna, það að hjálpa er ekki að
hafa völd og stjórn, heldur þolinmæði, það að hjálpa er vilji og fusleiki
til þess að viðurkenna það að geta haft rangt fýrir sér og viðurkenning
á því að maður skilur ekki alltaf það sem hinn skilur.37
Kærleikurinn er hversdagslegt viðfangsefni okkar því að í öllum nánum
samskiptum höfum við áhrif á þroskaskilyrði annarra. Kærleikskrafa kristn-
innar varðar því líf okkar á hverjum tíma „í dag“. Kierkegaard hamrar líka
stöðugt á því að hið trúarlega líf er venjulegt líf og á ytra borði er erfitt að
greina riddara trúarinnar ffá hverjum öðrum broddborgara: „Ef maður
þekkti hann ekki væri ókleift að greina hann frá fjöldanum“. En hið innra er
hann öðruvísi: „Hann gleðst yfir öllu sem hann sér, manngrúanum, nýju al-
menningsvögnunum, Sundinu—hitti maður hann á Strandveginum mætti
ætla að þar færi mangarasál að skvetta sér upp. Einmitt þannig gleðst
hann .. ,“38 Öll hans vera er þannig upptendruð af gleðiríkri trú. Höfuð-
atriðið er ekki að hann trúi nú „á“ Guð eða annað líf, heldur að hann hafi
myndað algjörlega nýtt samband við sjálfan sig.39 Hann hefur sigrast á sekt-
arkenndinni og gengist við syndinni. í kraffi trúarinnar hefur hann meðtek-
ið sjálfan sig og sæst við sín veraldlegu tilvistarkjör með því að leggja þau í
Guðs hendur. Þar með er ekki sagt að hann hafi sæst við rangindi heimsins;
öðru nær: „að lifa þannig kristilega sáttur við sjálfan sig í heiminum er hinn
eini sanni byrjunarreitur til að hefjast handa og grípa inn í þennan heim“.40
Kærleikskrafan ber reyndar með sér óvægna þjóðfélagsgagnrýni því að hún
felur í sér að öllum séu sköpuð skilyrði til þroska. Kierkegaard gerir sér hins
vegar fulla grein fýrir því að enginn getur þroskað sig nema einstaklingurinn
sjálfur sem jafhfr amt þarf að opna sig fýrir því hjálpræði sem honum stendur
til boða.
Kristnin, eins og Kierkegaard skilur hana, er því í raun ekki trúarbrögð
sem túlka heiminn heldur er hún tilvistarboðskapur („Existens meddelel-
se“). Lifandi kristni sættir menn ekki við heiminn eins og hann er heldur
opnar þeim nýja tilveru. Broddborgarinn og fagurkerinn lifa því óhjá-
kvæmilega trúlausri tilveru, jafnvel þótt þeir „trúi á“ Guð og sæki kirkju.
TMM 2000:4
malogmenning.is
29