Tímarit Máls og menningar - 01.12.2000, Page 40

JÓHANNA ÞRÁINSDÓTTIR
er ekkert um megn; allt er gerlegt þeim sem trúir og allt verður þeim til góðs
sem elskar Guð. Það sem maðurinn trúir að sé er, jafnvel þótt hann geti ekki
leitt að því þekkingarleg rök, en þeim er trúin óháð. Hið ótrúlegasta getur
gerst, jafnvel þótt það virðist óhugsandi frá sjónarhóli hins almenna og tak-
markaða mannsanda.
Magnús viðurkennir að það sé að vísu sannleikskorn til í því þegar því er
haldið fram að trúin sé þverstæða og hinn trúaði trúi í krafti fjarstæðu. En þá
er aðeins litið á trúna frá lægri og takmarkaðri sjónarhóli takmarkaðrar
skynsemi. Frá æðri, andlegum sjónarhóli hins trúaða er ekki hægt að sam-
þykkja slíkt. Abraham trúði í kraft i fjarstæðu að því leyti að þar gat ekki verið
um neina mannlega útreikninga að ræða. En sé tillit tekið til æðri, andlegra
lögmála, til órannsakanlegs vísdóms Guðs, sem er skilningnum enn að ýmsu
leyti ofvaxinn, verður slíkt þó ekki sagt. í skynsemi mannsins býr eilíf hug-
mynd um slík lögmál og hvíli trúin örugg í trausti til hinnar æðstu veru er
óhugsandi að í henni birtist þverstæða eða fjarstæða. Og engin trú er sönn
nema hún byggist á Guði, almætti hans, vísdómi og kærleika ásamt stjórn
hans á heiminum og örlögum einstaklinga. Magnús telur því ljóst að trúin
geti ekki verið það sem hún er í krafti fjarstæðu, heldur sé hún það þvert á
móti í krafti þeirrar æðri eða æðstu skynsemi og vísdóms sem maðurinn get-
ur yfirleitt meðtekið, jafnvel þótt hann standi næsta skilningsvana frammi
fýrir henni.
Riddari trúarinnar
Magnús telur dæmi Kierkegaards um riddara trúarinnar og prinsessuna í
Ugg og ótta einmitt varpa ljósi á það að menn trúa ekki einungis í kraft i fjar-
stæðu. Kierkegaard heldur því fram að ástin til prinsessunnar sé lífsmerking
riddara trúarinnar og jafnframt skilyrðið fyrir hinni óendanlegu auðsveipni,
sem hann ætlar honum, allt þar til „undrið“ gerist. Magnús telur að þar sam-
eini höfundur hugarhræringar sem ekki verði sameinaðar. Lífsmerking hins
sanntrúaða getur bara verið ástin til Guðs, ekki jarðnesk ást. Einkenni trúar-
innar eru m.a. þau, að hinn trúaði lætur ekkert af því sem jarðneskt er skipta
sköpum fyrir líf sitt eða hamingju.
Hann telur Kierkegaard hafa rétt fýrir sér í því að trúin geti ekki verið til án
auðsveipni. En auðsveipnin í guðssambandinu er ekki bara undir vilja hins
trúaða komin, heldur líka lífssýn hans og vitund. Sé auðsveipninni þannig
farið að hann lætur aðeins af því að óska sér einhvers, sem hann hefur þó
áður talið merkingu lífs síns, er það mótsögn við sanna trú. Hinn sanntrúaði
lætur fyrst af öllu af því að óska sér einhvers sérstaks til að byggja líf sitt á.
Hann afsalar sér því að mynda sér nokkrar skoðanir á jarðneskri stöðu sinni,
38
malogmenning.is
TMM 2000:4