Tímarit Máls og menningar - 01.12.2000, Síða 41

ER TRÚIN ÞVERSTÆÐA?
hamingju eða sælu. Vitund hans hvílir aðeins í æðri vitund og vilji hans þess
vegna í æðri vilja.
Kierkegaard hefur líka rangt fyrir sér þegar hann lætur hugarhræringar
auðsveipninnar ná hápunkti áður en að trúnni kemur. í veruleikanum kem-
ur trúin ekki í einu vetfangi, hvað þá heldur í sömu andrá og andstæðri hug-
arhræringu er teflt ffam á ystu þröm. Slíkt gefur aðeins skrípamynd af trú.
Það þarf hvorki að tefla auðsveipninni ffam á ystu þröm áður en trúin kem-
ur, né heldur víkja ff á henni við komu trúarinnar. Trúin þróast í hugarhrær-
ingum, og það þýðir að auðsveipnin getur ekki þróast á jafneinhliða hátt og
Kierkegaard telur. Auðsveipni getur verið til í vissan tíma án trúar, en frá því
að hugarhræringar trúarinnar byrja í manninum þróast þær samhliða og
styrkja hver aðra. Umskiptin verða aldrei jafnbrött og Kierkegaard ætlar og
auðsveipnin er aldrei gefin alveg upp á bátinn. Viss tegund auðsveipni til-
heyrir trúnni, en hjá hinum trúaða er hún trúnni undirgefm, sé trúin sönn
og sterk. Auðsveipnin er að vísu alltaf til staðar og þess vegna má kalla hana
óendanlega. En því sterkari sem trúin er, því minna lætur hún á sér bera. Trú
Abrahams var sönn og sterk fyrir. Þess vegna er útilokað að hann þurfi að
ganga í gegnum jafnöfgafullt ferli ffá auðsveipni til trúar og Kierkegaard ger-
ir ráð fyrir. Slíkt mætti heimfæra upp á riddara auðsveipninnar, en ekki ridd-
ara trúarinnar.
Samband riddara trúarinnar og prinsessunnar
Magnús ásakar Kierkegaard fyrir að gera ekki grein fyrir því hvort riddari
trúarinnar, sem heldur að hann elski prinsessuna í krafti fjarstæðunnar,
heldur líka að hann höndli hana þótt hún elski hann ekki, né heldur því hvort
ástin á prinsessunni sé lífsmerking riddara trúarinnar á sama hátt og riddara
auðsveipninnar. Riddara trúarinnar dytti aldrei í hug að hann höndlaði
prinsessuna nema ástin væri gagnkvæm. Slíkt væri kjánaskapur sem aðeins
er unnt að trúa í kraffi fjarstæðu. Riddari trúarinnar trúir hins vegar í krafti
æðri skynsemi.
Ást á konu getur aldrei orðið lífsmerking riddara trúarinnar, ekki einu
sinni þótt konan sé prinsessa. Léti hann jarðneska sælu verða háða slíku,
hefði hann jafnvel líka látið af auðsveipninni, og stæði þar með þrepi lægra
en riddari hinnar óendanlegu auðsveipni. Þá er trúin orðin að einhliða kröfu
og slíkt á ekki skilið að kallast trú. Þótt riddara trúarinnar fysti að höndla
prinsessuna trúir hann því ekki skilyrðislaust að hann höndli hana. Haldi
Kierkegaard slíku fram er það rangt og þar dugar heldur ekki dæmi Abra-
hams til. Abraham trúði að vísu skilyrðislaust, en trú hans grundvallaðist á
TMM 2000:4
m a 1 o g m e n n i n g. i s
39