Tímarit Máls og menningar - 01.12.2000, Side 42

JÚHANNA ÞRÁINSDÓTTIR
fyrirheiti því sem Guð gaf honum. Þar lætur hann enga óskhyggju ráða ferð,
heldur beygir sig auðsveipur undir hinn alvísa herra veraldar.
Riddara trúarinnar er þó óhætt að líta á sambandið við prinsessuna sem
möguleika í ljósi þess að vegna innri verðleika sinna er hann hennar fullkom-
lega verðugur. Mannlegt gildi skal metið í hinni djúpu og lifandi tilfinningu
fyrir öllu sem er gott, réttlátt og göfugt ásamt viljanum til að framkvæma
það. Og þar stendur riddari trúarinnar öllum furstum framar. Hann samein-
ar í sjálfum sér ekki einungis bestu og sönnustu hugarhræringar sem hægt er
að eigna nokkrum manni, heldur líka þær mildu og blíðu hugarhræringar
sem hingað til hafa verið taldar séreinkenni kvenna. Riddara trúarinnar er
jafneðlilegt að elska og trúa og vona. Flesta skortir það sálarlega þanþol sem
riddari trúarinnar býr yfir. Þess vegna skilja þeir ekki að hann skuli geta sam-
einað svo ólíkar hugarhræringar og telja slíkt mótsögn.
Þetta sjónarmið öðlast hann aðeins með því að þroska með sér sitt upp-
runalega og betra eðli. Og í því er einmitt grunneðli trúarinnar fólgið. Því
miður miðast samfélagslegt uppeldi ffemur við að tortíma hinu góða og
sanna í mannseðlinu en göfga það. Heppnist einhverjum að þroskast í sam-
ræmi við eðli sitt er það fremur með æðri hjálp og náð ásamt eigin vilja og
starfi, en aðstoð kennara og leiðbeinenda. Þar eru kirkjunnar menn sýnu
verstir, sem kenna að eðli mannsins sé allt frá upphafi spillt og vont.
Fyrsti áfanginn í tengslum riddara trúarinnar við prinsessuna, sem hann
elskar og telur sig geta höndlað, eru almenn tengsl. Þau geta þó þróast í sér-
tækara samband þar sem riddarinn trúir því ekki bara að hann geti höndlað
hana, heldur er hann viss um að svo verði. En því trúir hann ekki í krafti fjar-
stæðu, heldur í krafti æðri vísbendingar, sem hann hefur fengið þar um.
Henni má líkja við fyrirheitin til forna, líkt og fyrirheitið sem Abraham fékk
frá Guði. Og þá fá engir örðugleikar haggað trú hans. Hann treystir því að
hvernig sem allt fer, sé það samkvæmt vilja og forsjón Guðs.
Þverstœðan
Magnús heldur því fram að í raun hafi Kierkegaard aldrei skilgreint þver-
stæðuna sem slíka varðandi hina einföldu trú Abrahams í Ugg og ótta. Þar
renni hún eiginlega saman við fjarstæðuna. Aftur á móti skilgreini
Kierkegaard þverstæðuna rækilega í ritinu Afsluttende uvidenskabelig Efter-
skrift til dephilosophiske Smuler (Johannes Climacus). Þar kemur þverstæð-
an fram sem sögulegur atburður, þ.e. holdtekjan. Hún felst þá í því að Guð
varð á ákveðnum tíma og ákveðnum stað hold, fæddur af konu og að því leyti
maður. Þannig varð hið eilífa sjálft til í hinu stundlega og þannig kemst ein-
40
malogmenning.is
TMM 2000:4