Tímarit Máls og menningar - 01.12.2000, Blaðsíða 62
BIRNA BJARNADÓTTIR
höfundarverk er að hans eigin sögn bundið tilteknum vanda kristindóms; að
hann skrifi ekki um neitt annað en vandann að verða kristinn í beinni eða
óbeinni rökræðu við hina skelfilegu blekkingu: kristni. En það er líka sami
höfundur sem skrifar af svo mikilli ástríðu um efnið að mörk trúar og fagur-
fræði verða ekki með góðu móti greind. Einn túlkandi verka hans talar um
hefðir í þessu sambandi, að það sé hefð fyrir því að lesa verk Kierkegaards á
alla mögulega vegu, svo ffemi sem fagurffæðin skipti ekki meginmáli. Þess-
ari hefð hefur ekki verið komið hjálparlaust á fót af túlkendum verka hans.
Sjálfur segir Kierkegaard í bókinni sem hann skrifaði um eigið höfundar-
verk: „Reynið það bara! Reynið að skýra allt höfundarverkið út ff á þeirri for-
sendu að höfundur þess sé fagurfræðilegur höfundur.“ En sá túlkandi sem
hér um ræðir, landi hans Joakim Garff, stenst ekki freistinguna og trúir því
að allt höfundarverk Kierkegaards byggi á neðanmálsgrein de silentio sem
minnst var á hér að framan: að svikulli geti vísindi ekki verið og að lítil ham-
ingja sigli í kjölfar ástar á þeim, en sá sem ekki ann fagurfræðinni sé og verði
sauður.28
Hér er ekki fúlsað við freistingu fagurfræðinnar. Ég skil heldur ekki hvers
vegna dauðinn er besta gjöfin í kristni, nema með því að leita í svikul vísindi.
í því efni býr Kierkegaard yfir dj úpri þekkingu og varðar hún samband sköp-
unar og dauða, þessa reynslu í huganum sem (líkt og tvíeggja sverð trúarinn-
ar) deyðir um leið og hún vekur þorstann. Til þess þarf maður að elska það í
lífinu sem veitir manni mesta gleði, en án þess að vilja eiga það. Annar höf-
undur, líka á snærum Kierkegaards, hefur þetta um málið að segja:
Alkunn eru skordýrin sem deyja við getnað. Þannig er gleðin, þetta
augnablik í lífinu sem er æðst og best og sem dauðinn lætur ekki í
friði.29
Ég vil þakka Ástráði Eysteinssyni fyrir lestur á greininni og mikilvœgar
ábendingar. Ég vil einnig þakka Ármanni Jakobssynifyrirlestur á grein-
inni og góð viðbrögð úr borg Kierkegaards. Páii Björnsson renndi yfir
greinina á leið sinni yfir Atiantshafið ogfæri ég honum þakkirfyrir að
benda mér áfáein, óhugsuð atriði. Það sem betur máfara er eðli máisins
samkvœmtá mína ábyrgð.
Aftanmdlsgreinar
1 Soren Kierkegaard: Synspunktet for min Forfatter-Virksomhed, Samlede Vœrker, bindi 18,
Gyldendal, Kaupmannahöfn 1964, s. 81.1 þessari bók (sem Kierkegaard skrifaði árið 1848
en sem kom út árið 1859, fjórum árum eftir dauða hans) ræðir Kierkegaard eigið
60
malogmenning.is
TMM 2000:4