Tímarit Máls og menningar - 01.12.2000, Qupperneq 63

HVERS VEGNA ER DAUÐINN BESTA GJÖFIN, KIERKEGAARD?
sjónarhorn til verka sinna, með áherslu á mörk trúar og fagurfræði í hugsun sinni og
verkum.
2 Hér verður vísað í nýútgefna þýðingu Jóhönnu Þráinsdóttur: Uggur og ótti. Þrœtubókarljóð
eftir Johannes de silentio, Hið íslenska bókmenntafélag, Reykjavík 2000. Meðan á
samningu þessarar greinar stóð, veittu þýðandinn Jóhanna Þráinsdóttir og ritstjóri
Lærdómsritanna, Vilhjálmur Árnason, mér góðfúslegt leyfi til að styðjast við handrit
þýðingarinnar.
3 Hér er vísað með óbeinum hætti í brot af þeirri umræðu sem sigldi í kjölfar hátíðahalda
ríkis og kirkju á Þingvöllum sumarið 2000, vegna 1000 ára afmælis kristni á Islandi.
4 Uggur og ótti, s. 87. Sjá einnig umfjöllun um þetta atriði í grein minni „I mótsögn
tilfinninga", Skírnir, vor 1998, s. 219.
5 Uggur og ótti, s. 80.
6 Eins og ffam hefur komið er hér rætt um túlkun Kierkegaards á fórn Abrahams og hvernig
vandi trúar Abrahams kann að varða líf nútímafólks, sem og túlkun samtíma-
heimspekings á sama efni og samræðu hans við Kierkegaard. Á það skal hins vegar bent að
á 19. öld svarar íslenskt skáld í einu af kvæðum sínum kalli sögunnar af Abraham. Eins og
lesa má um í grein Páls Valssonar: „Dýrðardæmi Abrahams. Grátittlingur Jónasar
Hallgrímssonar", er það einmitt á fyrstu mánuðum ársins 1843 sem Jónas hímir klæðvana
í herbergi sínu í Kaupmannahöfn og yrkir ekki aðeins „Grátittling“ heldur fleiri
„snilldarkvæði“, sama ár og Kierkegaard gengur um götur borgarinnar og semur m.a Ugg
og ótta. Hér verður ekki fjallað um „Grátittiling“ Jónasar, túlkun Páls á kvæðinu og túlkun
hans á hugmyndum Jónasar í efni trúarinnar. Eins og Páll ræðir í inngangi greinar sinnar,
krefst umræða um „Grátittling“ Jónasar upprifjunar á því sem hann kallar meginþætti
guðff æðilegrar umræðu 19. aldarinnar, umræðu um það sem Páll kallar reyndar „hæfilega
úrelta guðfræði“. Hér verður ekki tekið undir það sjónarmið. En eins og Páll bendir
ennfremur á, ber kvæði Jónasar skýran vott um þátttöku í guðffæðilegri umræðu 19. aldar
og er áhugasömu fólki bent á þessa grein. Sjá TMM, 3. hefti 1996, s. 50-63.
7 Jacques Derrida: The Gift of Death (Donner la rnort, París 1992),þýð. David Wills, Univer-
sity of Chicago Press, Chicago 1995, s. 2.
8 Sama rit, s. 67.
9 Biblían, Hið Islenska Biblíufélag, Reykjavík 1981, Fyrsta Mósebók, 22.
10 Þórir Kr. Þórðarson: „Akedah: Freisting Abrahams" í Trú ogþjóðfélag. Afmœlisrit dr. Þóris
Kr. Þórðarsonar prófessors, Studia Theologica Islandica 8, Guðfræðistofnun - Skál-
holtsútgáfan, Reykjavík 1994, s. 133. Ég vil þakka Gunnlaugi A. Jónssyni fyrir að benda mér
á umrætt erindi.
11 Samarit, s. 135.
12 The Gift of Death, s. 58.
13 Sjá sama rit, s. 7, en þar vísar Derrida í skrif tékkneska heimspekingsins Jan Patöcka
(d. 1977) í umræðu um hið kristna sjálf og segir að kristnin hafi ef til vill ekki hugsað fýrir
endann á kjarna þessa sjálfs sem hún ber engu að síður ábyrgð á.
14 Þessi bók sem kom fyrst út árið 1902 (en hér er vísað í útgáfu Longmans, Green & CO, New
York og Bombay 1908) er samansafn fýrirlestra sem William James hélt við háskólann í
Edinborg á árunum 1901-02.
15 Uggur og ótti, s. 84-85.
16 The Gift of Death, s. 64.
17 Sama rit, s. 65.
18 Sama rit, s. 68.
19 Sama rit, s. 70.
20 Sama rit, s. 71.
21 Uggurogótti. 1 þessum kafla verður eftirleiðis vísað í bókina aftanmáls með stöfúnum UÓ
og blaðsíðutali.
TMM 2000:4
malogmenning.is
61