Tímarit Máls og menningar


Tímarit Máls og menningar - 01.12.2000, Side 101

Tímarit Máls og menningar - 01.12.2000, Side 101
UM ENEASARKVWU kvæmlega. „Steftiuskrána11 setti Kallimakkos skáld (á 3. öld f. Kr.) fram í for- mála ljóðabálks síns „Uppruna“: Fáffóðir menn og litlir vinir sönggyðjunnar kvarta undan því að ég skuli ekki hafa ort samhangandi kvæði, þúsund rasta langt, til að heiðra konunga og hetjur fyrri tíma (...). Lærið að meta kvæði eftir list en ekki lengd. Og leitið ekki til mín eftir hástemmdum skáldskap. Þrumurnar eru í verkahring Seifs, ekki mínum. Sagt hefur verið að fátt hafi haft eins mikil áhr if á latneskan skáldskap á næsta tímabilinu á undan Virgli og þessi orð Kallimakkosar. Ef svo bar við að ein- hver kom ffam á sjónarsviðið með langt söguljóð undir arminum, kannske eitthvert hirðskáldið sem vildi lofsyngja ættfeður vinnuveitandans, gat hann búist við háðulegum viðtökum smekkmanna. Um eitt slíkt verk, „Annála“ Vólusíusar nokkurs, fer nútímaskáldið Catullus hinum ferlegustu orðum og reyndar lítt prenthæfum. Svo er að sjá að einungis eitt söguljóð hafi fengið náð fyrir augum bókmenntamanna, og þó með nokkrum fyrirvara: það var „Sæfararnir á Argo“ eftir Apollóníus ffá Ródos (á 3. öld fyrir Krist), en Apollóníus þessi fór að nokkru leyti sínar eigin leiðir, því inn í söguljóðið felldi hann ástarsögur sem tilheyra naumast veröld Hómers, og varð fyrir áhrifúm af skáldum nýrri tíma. Einnig gátu Rómverjar fyrirgefið skáldinu Enníusi, á næstu öld á eft ir, að hafa ort sína „Annála“, óralangan bálk um alla sögu Rómaborgar, því hann var e.k. „náttúruséní“, sem bætti upp með inn- blæstrinum það sem vantaði á tæknina. Sögulegt hlutverk hans í bókmennt- unum var að hafa aðlagað grísku „sexliðuna" að latneskri tungu, og það vissu Rómverjar vel, en að öðru leyti var hann varla talinn seinni skáldum til fyrir- myndar; í verkum rómverskra skálda eftir það má oft finna einhverjar yfir- lýsingar þar sem þau vísa á bug öllum hugmyndum um að yrkja raunverulegt söguljóð. En ef eitthvert nútímaskáld helleníska tímans vildi yrkja langan kvæðabálk sem væri í takt við tímann, var leiðin yfirleitt sú að tengja saman marga smáþætti, t.d. goðsagnir sem fjölluðu um skyld efni: þannig var um „Uppruna“ Kallimakkosar sjálfs. Þegar Virgill kom fram á sjónarsviðið og tók að yrkja sín fyrstu kvæði, sennilega árið 42 f.Kr., var það því hrein tímaskekkja að ætla að yrkja sögu- ljóð í anda Hómers, og slíka tímaskekkju virtist Virgill síst af öllu líklegur til að gera. Fyrsta verk hans, safn tíu kvæða sem kölluð eru „Hjarðljóð11 (Bucolica), eru að því er virðist fyllilega í anda hellenísku „nútímaskáld- anna“; fer Virgill þar einkum í smiðju til Þeokrits, sem var samtímamaður Kallimakkosar, og tekur hann sér til fyrirmyndar: á yfirborðinu a.m.k. eru kvæðin þættir úr lífi argra og óargra hjarðsveina í landslagi sem er e.k. sam- TMM 2000:4 malogmenning.is 99
Side 1
Side 2
Side 3
Side 4
Side 5
Side 6
Side 7
Side 8
Side 9
Side 10
Side 11
Side 12
Side 13
Side 14
Side 15
Side 16
Side 17
Side 18
Side 19
Side 20
Side 21
Side 22
Side 23
Side 24
Side 25
Side 26
Side 27
Side 28
Side 29
Side 30
Side 31
Side 32
Side 33
Side 34
Side 35
Side 36
Side 37
Side 38
Side 39
Side 40
Side 41
Side 42
Side 43
Side 44
Side 45
Side 46
Side 47
Side 48
Side 49
Side 50
Side 51
Side 52
Side 53
Side 54
Side 55
Side 56
Side 57
Side 58
Side 59
Side 60
Side 61
Side 62
Side 63
Side 64
Side 65
Side 66
Side 67
Side 68
Side 69
Side 70
Side 71
Side 72
Side 73
Side 74
Side 75
Side 76
Side 77
Side 78
Side 79
Side 80
Side 81
Side 82
Side 83
Side 84
Side 85
Side 86
Side 87
Side 88
Side 89
Side 90
Side 91
Side 92
Side 93
Side 94
Side 95
Side 96
Side 97
Side 98
Side 99
Side 100
Side 101
Side 102
Side 103
Side 104
Side 105
Side 106
Side 107
Side 108
Side 109
Side 110
Side 111
Side 112
Side 113
Side 114
Side 115
Side 116
Side 117
Side 118
Side 119
Side 120
Side 121
Side 122
Side 123
Side 124
Side 125
Side 126
Side 127
Side 128
Side 129
Side 130
Side 131
Side 132
Side 133
Side 134
Side 135
Side 136
Side 137
Side 138
Side 139
Side 140
Side 141
Side 142
Side 143
Side 144
Side 145
Side 146
Side 147
Side 148
Side 149
Side 150
Side 151
Side 152
Side 153
Side 154
Side 155
Side 156

x

Tímarit Máls og menningar

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Tímarit Máls og menningar
https://timarit.is/publication/1109

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.