Tímarit Máls og menningar


Tímarit Máls og menningar - 01.12.2000, Page 107

Tímarit Máls og menningar - 01.12.2000, Page 107
UM ENEASARKVIÐU einstaka þætti sameiningarinnar: þar sem Eneas var Trójumaður mátti túlka styrjaldir Rómverja gegn Grikkjum mjög mörgum öldum síðar sem fram- hald Trójustríðsins og annað eftir því. í sveiflum samtímans fengu slíkar túlkanir síðan nýjan efnivið, og hann ekki af lakara taginu. Til var gömul sögn um að júlíanska ættin í Rómaborg væri komin í beinan karllegg af syni Eneasar, sem ýmist er nefndur Askanius eða Júlus, og virðist sá uppruni ekki hafa haft neina sérstaka merkingu, með- an Júlíusarnir voru aðeins ein forn ætt meðal margra annarra og ekki öðrum framar. En nú var svo komið að það var maður úr þessari ætt sem rekið hafði smiðshöggið á sameiningu Rómaveldis og nú var hann orðinn hæstráðandi í Róm. Við það fékk Eneasarsögnin alveg nýjar víddir, því beint lá við að tengja saman hlutverk þessara tveggja manna, ættföðurins Eneasar og yngsta af- komandans, Ágústusar. Á þennan hátt gat Virgill nú notað veröld Hómerskvæðanna beggja til að setja fram hugmyndir sínar um söguna. Fræðimenn hafa löngum túlkað Eneasarkviðu á þann hátt, að hún skiptist í tvennt: fyrstu sexbækurnar væru eins konar „Ódysseifskviða“, þar sem þær segja ff á flakki Eneasar frá Tróju til Ítalíu, en sex hinar síðari væru svo „Ilíonskviða“, þar sem þær segja frá bar- dögum Eneasar á Ítalíu áður en hann getur fest þar rætur. Þetta er á vissan hátt rétt, en þó verður að hafa talsverðan fyrirvara. Aðalefni Ódysseifskviðu er heimkoma hetjunnar, en fyrri hluti Eneasarkviðu fjaliar ekki um neitt slíkt, heldur þvert á móti flutning í annað land, sem hetjan veit í byrjun ekk- ert um: hann snýst þannig ekki um heimþrá heldur óvissu og jafnvel ráða- leysi, og svo alveg nýja opinberun. Eins og Ilíonskviða fjallar seinni hluti Eneasarkviðu um „reiði", sem sé ofsa og bræði Túrnusar, en hún hefur allt aðra merkingu og afleiðingar en „fársfull heiftarreiði Akkils Peleifssonar“, því hún er liður í örlögum hetjunnar og sögulegu hlutverki hennar. Auk þess fellir Virgill inn í þennan forna ramma alls kyns efni og tilvísanir sem tilheyra tímanum löngu á eftir Hómer. Má nefna að ástarsaga Jasonar og Medeu í helleníska söguljóðinu „Sæfararnir á Argo“ er ein af fyrirmyndun- um í Dídóar-þætti Eneasarkviðu, og menn hafa einnig fundið áhrif frá grísku harmleikunum, svo og verkum hellenísku skáldanna, en fleira býr þó undir, því að í tilvisunum af þessu tagi beitir Virgill stundum markvissum tímaskekkjum af margvíslegu tagi. Einfalt dæmi um það er höll Latínusar konungs í sjöundu bók verksins, sem lýst er þannig, að það hlaut að leiða huga rómverskra lesenda að einni voldugustu byggingu Rómaborgar sam- tímans, hofi Júpíters á Kapítólshæð. Miðjarðarlöndin eru því ekki aðeins sameinuð, heldur renna hinir ýmsu tímar saman í eitt: fortíðin boðar seinni tíma og seinni tími er þegar til staðar í fortíðinni. Þannig fær lesandinn út- sýni yfir alla sögu mannkynsins, eins og Virgill sér hana. Loks er frásagnar- TMM 2000:4 malogmenning.is 105
Page 1
Page 2
Page 3
Page 4
Page 5
Page 6
Page 7
Page 8
Page 9
Page 10
Page 11
Page 12
Page 13
Page 14
Page 15
Page 16
Page 17
Page 18
Page 19
Page 20
Page 21
Page 22
Page 23
Page 24
Page 25
Page 26
Page 27
Page 28
Page 29
Page 30
Page 31
Page 32
Page 33
Page 34
Page 35
Page 36
Page 37
Page 38
Page 39
Page 40
Page 41
Page 42
Page 43
Page 44
Page 45
Page 46
Page 47
Page 48
Page 49
Page 50
Page 51
Page 52
Page 53
Page 54
Page 55
Page 56
Page 57
Page 58
Page 59
Page 60
Page 61
Page 62
Page 63
Page 64
Page 65
Page 66
Page 67
Page 68
Page 69
Page 70
Page 71
Page 72
Page 73
Page 74
Page 75
Page 76
Page 77
Page 78
Page 79
Page 80
Page 81
Page 82
Page 83
Page 84
Page 85
Page 86
Page 87
Page 88
Page 89
Page 90
Page 91
Page 92
Page 93
Page 94
Page 95
Page 96
Page 97
Page 98
Page 99
Page 100
Page 101
Page 102
Page 103
Page 104
Page 105
Page 106
Page 107
Page 108
Page 109
Page 110
Page 111
Page 112
Page 113
Page 114
Page 115
Page 116
Page 117
Page 118
Page 119
Page 120
Page 121
Page 122
Page 123
Page 124
Page 125
Page 126
Page 127
Page 128
Page 129
Page 130
Page 131
Page 132
Page 133
Page 134
Page 135
Page 136
Page 137
Page 138
Page 139
Page 140
Page 141
Page 142
Page 143
Page 144
Page 145
Page 146
Page 147
Page 148
Page 149
Page 150
Page 151
Page 152
Page 153
Page 154
Page 155
Page 156

x

Tímarit Máls og menningar

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Tímarit Máls og menningar
https://timarit.is/publication/1109

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.